Of azerbaijan high technical educational institutions

PAHTEI 
PROCEEDINGS OF AZERBAIJAN HIGH TECHNICAL EDUCATIONAL INSTITUTIONS 
VOLUME 27 ISSUE 04 2023 
E-ISSN: 2674-5224 
KİÇİK VƏ ORTA MÜƏSSİSƏLƏR ÜÇÜN BEYNƏLXALQ MALİYYƏ 
HESABATLARI STANDARTLARINA KEÇİD ŞƏRAİTİNDƏ KİÇİK VƏ 
ORTA MÜƏSSİSƏLƏRDƏ İNVENTAR UÇOTUNUN 
TƏKMİLLƏŞDİRİLMƏSİ 
 
Aqil Eyvazov
1
, Amil Zamanov
2
1
İqtisadiyyat üzrə fəlsəfə doktoru 
2
Magistr tələbəsi, [e-mail] 
1,2
İqtisadi və texnoloji elmlər kafedrası, 
,2
Azərbaycan Dövlət İqtisad Universiteti
1,2
İqtisadi və texnoloji elmlər kafedrası
 
XÜLASƏ 
Tədqiqat işi kiçik və orta müəssisələrdə mühasibat uçotunun təşkili və aparılmasının beynəlxalq 
təcrübəsinə həsr edilmişdir. Burada hissədə Kiçik və Orta Müəssisələr və Komponentlər üçün 
Beynəlxalq Maliyyə Hesabatları Standartlarına keçid şəraitində kiçik və orta müəssisələrdə 
inventar uçotunun təkmilləşdirilməsi. Kiçik və Orta Biznesdə uçot siyasəti və onların həyata 
keçirilməsi mexanizmi təhlil edilmişdir.
Anbar uçotunda kompüter avadanlıqlarından istifadə edərkən mühasibat uçotu xeyli sadələşdirilir. 
Analitik hesablar maddi qruplar, saxlama yerləri, maliyyə məsul şəxsləri, sintetik uçot hesabları 
və subhesablar üzrə qruplaşdırılır. Ehtiyatların saxlanmasına və hərəkətinə, onların 
qiymətləndirilməsinə, anbar uçotu məlumatları ilə müqayisəsinə nəzarət etmək üçün analitik uçot 
hesablarından istifadə edirlər. Ehtiyatların kəmiyyət analitik uçotunun aparılmasının vacibliyi və 
zəhmətkeşliyi ehtiyatların uçotunun daha rasional üsullarının axtarışını zəruri etmişdir. Əksər 
müəssisələrin anbar təsərrüfatı kifayət qədər mürəkkəbdir və daşınması, daşınması, çəkilməsi, 
ölçülməsi və s. üçün xüsusi cihaz və avadanlıqlara malik anbarlar şəbəkəsindən ibarətdir. 
İlkin sənədlərin işlənməsi prosesində kompüter uçotunun tətbiqi ilkin uçotun 
təkmilləşdirilməsinin ən təsirli yollarından biri ola bilər. Ehtiyatların təhlükəsizliyini, 
qiymətlilərin düzgün qəbulunu, saxlanmasını və paylanmasını təmin etmək üçün müəssisədə çəki 
və ölçü alətləri ilə təchiz edilmiş kifayət qədər sayda anbarların olması vacibdir. Material 
ehtiyatlarının uçotunun təşkili metodologiyası bir neçə metodun seçilməsini nəzərdə tutur. Metod 
seçmək üçün materialların istehlakını təhlil etmək lazımdır. Təsnifatlayıcı anbarlarda mövcud 
olan müxtəlif materialları tam sistemləşdirməlidir. O, anbarda kəmiyyət uçotunun səmərəliliyini 
və etibarlılığını təmin etməlidir. 
Maliyyə hesabatlarında əks etdirilməli olan mühasibat uçotu prinsiplərinə əməl olunur və ya əməl 
olunmur. Məsələn, hesabat ilində müəssisə fəaliyyətini dayandırıb və ya gələcəkdə fəaliyyətini 
dayandırmağı planlaşdırır (fasiləsizlik prinsipindən kənara çıxma) Yəni, davamlılıq prinsipi 
keçmiş və/və ya gələcək hadisələrə aiddir və heç bir şəkildə mühasibat uçotuna təsir göstərmir. . 
“Mühasibat uçotu prosedurları” anlayışı normativ sənədlərdə açıqlanmır. Əksər tədqiqatçılar 
mühasibat uçotu prosedurlarını işlərin və onların həyata keçirilməsi üsullarının məcmusu kimi 
başa düşürlər. Təcrübədə mühasibat uçotu və hesabatda bir çox prosedurlardan istifadə olunur, 
lakin onların açıqlanması maliyyə hesabatlarının ixtisaslı istifadəçiləri üçün maraqlı olmayacaq. 
Açar sözlər: 
kiçik və orta müəssisələr, beynəlxalq maliyyə standartları, inventar uçotu, mühasibat 

---

27