ÖĞretmen adaylarinin fiZİK Çalişan biLİM İnsanlarina yöneliK İmajlari: ÖĞretmen eğİTİMİ AÇisindan doğurgulari
Yüklə 3,77 Mb.
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Bulgular ve Yorumlar
YöntemOrta öğretim kurumlarında fizik eğitimi alanında görev yapacak öğretmen adaylarının fizik çalışan bilim insanlarına yönelik imajlarının cinsiyet faktörü açısından farklılık gösterip göstermediğini araştıran bu çalışma nitel ve nicel araştırma yöntemlerinin birlikte kullanıldığı betimsel bir çalışmadır. 2.1. Çalışma Grubu Bu çalışma 2010-2011 öğretim yılında Akdeniz Üniversitesi tezsiz yüksek lisans ve pedagojik formasyon programına kayıtlı %48.4’ü (60) kadın, %51.6’sı (64) erkek toplam 124 fizik öğretmen adayı üzerinde yürütülmüştür. Cinsiyetin grup içerisindeki dağılım yüzdeleri dikkate alındığında bu çalışmanın cinsiyet faktörü açısından karşılaştırılabilir bir örneklem grubuna sahip olduğu gözlenmektedir. 2.2. Veri toplama Aracı ve Uygulanması Bu çalışmada Chambers (1983)’ın “Bir Bilim İnsanı Çizelim” (BBİÇT) ölçeğine dayalı olarak geliştirilen projektif bir test kullanılmıştır. BBİÇT, okul öncesi eğitimden üniversiteye kadar olan öğretim kademelerinde, yaş (Buldu, 2006; Korkmaz ve Kavak, 2010; Milford ve Tippett, 2012), cinsiyet (Losh ve diğerleri, 2008), kültür (Schibeci ve Sorenson, 1993; Korkmaz, 2011) özellikleri açısından karşılaştırılmasında ve hizmet içi ve hizmet öncesi öğretmen adaylarının (McDuffie, 2001; Rahm & Charbonneau,1997; Rosenthal, 1993, Milford ve Tippett, 2012) bilim insanına yönelik imajlarını niteliksel olarak ortaya çıkartılmasında güvenilir bir ölçek olarak sunulmaktadır. Bu çalışmada kullanılan ölçek iki bölümden oluşmaktadır. İlk bölüm, öğrencilerin demografik özelliklerini belirlemeye yönelik soruları kapsamaktadır. İkinci bölüm ise, bir çizim kutusu ve yapılan çizimi betimlemeye yönelik açık uçlu soruları içermektedir. Ölçek gönüllük esasına göre isteyen öğretmen adaylarına ders saati sonunda dağıtılmıştır. Çalışmanın amacı ve verilerin etik kurallara uygun olarak nerede, nasıl ve hangi koşullarda kullanılacağına yönelik olarak katılımcılara bilgi verilmiştir. Uygulama birinci araştırmacı tarafından yaklaşık 45 dakika olarak yürütülmüş ve uygulama sırasında katılımcılara gerekli olan durumlarda rehberlik edilmiştir. 2.3. Verilerin Çözümlenmesi Bu çalışmanın verileri yazarlardan biri ve fizik eğitimi alanında çalışan eğitim programları ve öğretim alanında yüksek lisans yapan bir öğretmen ile birlikte kodlanmış ve analiz edilmiştir. Öğretmen adaylarının fizik alanında çalışan bilim insanlarına yönelik imajlarının kategorize edilmesi ve kodlanması amacıyla önceki araştırmalarda gözlemlenen veriler dikkate alınmış ve yapılan bu çalışmada elde edilen veriler ise üç grupta kategorize edilmiştir. 1) Standart imajlar 3) Fizikle ilgilenen bilim insanına yönelik ek imajlar Kodlayıcılar arasındaki güvenirliği hesaplamak için, Miles & Huberman’ın (1994) kodlaycılar arası güvenirlik katsayısı (Güvenirlik = Anlaşma/ Anlaşma + Anlaşmama X 100) kullanılmıştır. Kodlayıcılar arasındaki korelasyon yüzdesi %86 bulunmuştur. Ayrıca her bir kategori için verilerin f ve % hesaplamaları ve cinsiyet faktörü açısından karşılaştırması (Ki-kare testi) yapılmıştır. Bulgular ve YorumlarAraştırma problemine dayalı olarak yapılan analizler sonucunda elde edilen veriler üç başlık altında sunulmuştur. 3.1. Standart İmajlar Chambers (1983) tarafından bilim insanlarına yönelik öğrenci imajlarında belirlenen yedi standart imaj bu çalışmada fizik öğretmenlerinin çizimlerinde de yansıtılmıştır. Tablo 1’de birinci sütunda yer alan standart imajlar Chambers’ın çalışmasında gözlemlenen sıklık sıralamasıyla listelenmektedir. Standart imajların yanında parantez içerisinde verilen rakamlar ise bu çalışmada gözlemlenen sıklık sıralamasını göstermektedir. Ayrıca Tablo 1’de fizik öğretmen adaylarının standart imajlara yönelik imajlarına dair frekans, yüzde hesaplamaları ile cinsiyet faktörü açısından yapılan karşılaştırma (ki-kare testi) sonuçları yer almaktadır. Tablo1. Öğretmen Adaylarının Fizik Çalışan Bilim İnsanlarına Yönelik Standart İmajları için Frekans, Yüzde ve Ki-Kare İstatistikleri
Tablo 1’de birinci sütunda yer alan standart imaj göstergelerinin sıklığı ile ilgili sıralama Chambers (1983)’ın çalışmasında gözlenen göstergelerin sıklığından farklıdır. Chambers (1983)’ın çalışmasında katılımcılar daha çok bilim insanlarını laboratuvar önlüğü ile resmederken bu çalışmada bilgi sembolleri ile resmetmişlerdir. Bunun en temel nedenlerinden biri bireyin yaşantıları ve zihinsel gelişimi üzerinde etkili olan “tarihsel zaman” olarak adlandırdığımız faktör ve Chambers’ın çalışmasında özel bir bilim alanıyla ilgili çalışan bir bilim insanı yerine genel anlamda bir bilim insanı çiziminin merkeze almasından kaynaklanabilir. Chambers’ın çalışmasının üzerinden yaklaşık otuz yıl sonra yapılan bu çalışmada ilk üç standart imaj “bilgi sembolleri”, “teknoloji” ve “ araştırma sembolleri” olarak sıralanmaktadır. Chambers’ın çalışmasında teknoloji yedi imaj arasında altıncı sırada yer almakta iken bu çalışmada ikinci sıradadır. Öğretmen adaylarının çiziminde en çok yansıtılan teknoloji sembolü bilgisayarlar olarak gözlenmektedir. Son otuz yılda bilgisayarlar daha ulaşılabilir, taşınabilir ve kullanılabilir hale gelerek bireyselleşmiştir. Bu çalışmada yansıtılan resimlerde bilgisayarlar hem içeride hem de dışarıda yapılan çalışmalarda bilim insanları tarafından kullanılmaktadır. Ayrıca hizmet öncesi ve hizmet içerisindeki öğretmenlerin çizimleri ile öğrenci çizimleri arasında yapılan karşılaştırma çalışmalarında benzerlik gözlense de bazı çalışmalarda ortaöğretim ve üstü gruplarda araştırma sembolleri ve bilgi sembollerinin çocukların çizimlerinden daha ayrıntılı ve fazla sayıda çizildiği gözlenmektedir. Cinsiyet faktörü dikkate alınarak yapılan incelemede, erkek öğretmen adaylarının kadın öğretmen adaylarına göre daha fazla bilgi sembolünü (χ 2 (1, N=124) =20,073, p<0.05) çizimlerine yansıttıkları kadın öğretmen adaylarının ise araştırma sembollerini (χ 2 (1, N=124) =7.612, p<0.05) yansıttıkları gözlenmektedir. Benzer bir sonuç bu çalışmaya yakın bir zaman dilimi içerisinde yapılan Narayan (2009) tarafından yapılan çalışmada da gözlenmiştir. 3.2. Alternatif İmajlar Tablo 2’de öğretmen adaylarının fizik çalışan bilim insanlarına yönelik alternatif imajlarıyla ilgili betimsel istatik analizleri verilmektedir. Tablo 2. Öğretmen Adaylarının Fizik Çalışan Bilim İnsanlarına Yönelik Alternatif İmajları için Frekans, Yüzde ve Ki-Kare İstatistikleri
Bu kategoride 6 gösterge (cinsiyet, yaş, tehlike sembolleri, ampul (düşünme ampulleri), mistik imajlar ve gizlilik-sır imajları) belirlenmiştir. Cinsiyet ve yaş göstergeleri kendi içerisinde de detaylandırılmaktadır. Bilim insanlarının cinsiyetine yönelik katılımcıların algıları geçmişte bu alanda farklı kültür ve yaş gruplarında yapılan çalışmalarla uyum göstermektedir. Kadın öğretmen adayları daha çok kadın bilim insanı (X2(1, N=124) =28.155, p<0.05) resmederken erkek öğretmen adayları da daha çok erkek bilim insanlarını (X2(1, N=124) =23.447, p<0.05) resmetmişlerdir. Bilim insanın yaşına yönelik imajlarını daha doğru analiz edebilmek için ölçekte yer alan “Çizdiğiniz bilim insanı kaç yaşındadır?” şeklindeki soruya verilen yazılı yanıtlar değerlendirilmiştir. Boş bırakılan yanıtlar değerlendirmeye alınmamıştır. Verilen yanıtlar incelendiğinde öğretmen adaylarının sırasıyla bilim insanının yaşını orta yaşlı (31, %25), genç (29, %23.4) ve yaşlı (25, %20.2) olarak betimledikleri gözlenmiştir. Bu kategoride cinsiyet faktörü açısından gruplar arasında anlamlı bir farklılık gözlenmemektedir. Tehlike sembolü, ampul, mistik imajlar ve gizlilik-sır imajları açısından da gruplar arasında anlamlı bir farklılık gözlenmemektedir. 3.2. Fizikle İlgilenen Bilim İnsanına Yönelik Ek İmajlar Tablo 3’de öğretmen adaylarının fizik çalışan bilim insanlarına yönelik ek imajlarıyla ilgili betimsel istatik analizleri verilmektedir. Tablo 3. Öğretmen Adaylarının Fizik Çalışan Bilim İnsanlarına Yönelik Ek İmajları için Frekans, Yüzde ve Ki-Kare İstatistikleri
Bu kategoride de öğretmen adaylarının imajlarının daha doğru ve ayrıntılı analiz edilebilmesi için çizimlerinin tasvir edildiği bölümde yer alan açıklamalardan yararlanılmıştır. Bilimsel çalışmanın doğasının göstergesi olarak katılımcılar birden fazla yanıt verebilmişlerdir. Verilen tüm yanıtlar değerlendirmeye alınmıştır. Tablo 3’de de gözlenebileceği üzere fizikle ilgilenen bilim insanının çalışma ortamı ve çalışmasının doğası kategorilerinde yer alan bazı göstergelerde öğretmen adayları arasında cinsiyet faktörü açısından bazı farklılıklar gözlenmektedir. Öğretmen adayları genel olarak fizikle ilgilenen bilim insanının daha çok içeride (89, %71.74) çalışırken resmetmektedir. Bununla birlikte erkek öğretmen adaylarının çizimleri kadın öğretmen adayların çizimleriyle karşılaştırıldığında, erkek öğretmen adaylarının fizikle ilgilenen bilim insanını dışarıda çalışırken ve göre daha çok sayıda bilim insanı olarak çizdiği görülmüştür. (X2(1, N=124) =6.713, p<0.05) resmetmişlerdir. Bilimsel çalışmalarının doğasına yönelik olarak; erkek öğretmen adayları çizimlerinde fizik çalışan bilim insanını kadın öğretmen adaylarına göre daha fazla deney yaparken (X2(1, N=124) =10.315, p<0.05) ve bir araştırma fikri hakkında düşünürken (X2(1, N=124) =18.537, p<0.05) resmetmişlerdir. Kadın öğretmen adayları ise erkek öğretmen adaylarına göre daha çok gözlem (X2(1, N=124) =6.200, p<0.05), ölçme (X2(1, N=124) =18.551, p<0.05) ve veri toplama (X2(1, N=124) =27.007, p<0.05) eylemlerini yaparken resmetmişlerdir.
Yüklə 3,77 Mb. Dostları ilə paylaş:
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||