Optik tolali lazerlar? Ularning kristallarning xossalariga ta’sirini o’rganish
Yüklə 1,54 Mb. Pdf görüntüsü
|
| Optik tolalar konstruksiyasi
Optik tola konstruksiyasi jihatidan ko‘ndalang kesim yuzasi aylana shaklida bo‘lib, ikki qism o‘zak hamda sirt qoplamadan iborat. Ichki to‘la qaytishni oshirish uchun o‘zakning sindirish ko‘rsatkichi qoplamanikidan katta bo‘ladi. Masalan, sirt qoplama sindirish ko‘rsatkichi 1,474 bo‘lsa o‘zakniki 1,479 ga teng. Nur yo‘nalishi o‘zakka yo‘naltirilgan bo‘lib, unda nur sochiladi. Bularga bog‘liq holda, optik tolalarning konstruksiyasi bir muncha murakkabroqdir. O‘zak va sirt qoplama sifatida ikkilamchi foton kristallar qo‘llaniladi. Sindirish ko‘rsatkichini pog‘anali o‘zgartirish maqsadida o‘zak slindr shaklida tayyorlanadi. Bunday konstruksiya tolaning xususiy xossalarini ta‘minlaydi. Ya‘ni sochilayotgan yorug‘likni tarqalishi, isrofni kamayishi, to‘la dispersiya o‘zgarishi va bishqa xossalari. Telekomunikasiyada qo‘llaniladigan optik tola diametri 125±1 mikrometrni tashkil qiladi. O‘zakning o‘lchami tola turiga bog‘liq holda farq qilishi mumkin. Aloqa visitasida qo‘llaniladigan optik tolali kabellar turli ko‘rinishlarda bo‘ladi. 1.7-rasmdaoptik tolali kabellarning turlari keltirilgan. 22 1.7-rasm. Optik tolalar konstruksiyalari. 1.8-rasmda tolada yorug'likning sochilishi keltirilgan. Nurni uzatkich bo‘ylab sochilishi uchun tola o‘qiga nisbatan ma‘lum bir kritik burchak ostida tushish kerak. Ya‘ni shaklday tasvirlanganday konus ko‘rinishida yuboriladi. Burchak sinusi yorug‘lik uzatkichning aparatura soni deyiladi. 1.8-rasm. Optik tolada yorug‘likning kirishi. 1-konusning kirish qismi, 2-moda o‘qi, 3-modaning kichik qismi, 4-modaning yuqori qismi, kritik burchak. 23 1.9-rasm. Optik tolali kabelning ichki tuzilishi. 1-element o‘qi, 2-optik tola, 3-ichki gidrofob to‘ldirgich, 4-optik modul, 5-o‘zak gidroizolyasiyasi, 6-oraliq qoplama, 7-o‘zakning gidroizolyasiyasi, 8-metall zirh, 9-ximoya qoplama. Ko‘p tolali o‘zak sindirish ko‘rsatkichi sirt qoplamanikidan 1-1,5 % ga farq qiladi. Masalan, o‘zakniki n=1,515 bo‘lsa, sirt qoplamaniki n=1,50 bo‘lishi mumkin. Bunday holda, aperatura soni 0,2-0,3, yorug‘likning tushish burchagi 12- 18 o ni tashkil qiladi. Bir tolalining sindirish ko‘rsatkichi n=1,505 bo‘lsa, uning sirt qoplama sindirish ko‘rsatkichi n=1,50 bo‘ladi. Aperatur soni esa 0,122 va yorug‘likning tushish burchagi 7 o ga teng. Aperatura soni qancha katta bo‘lsa, tolaga nrni yuborish shuncha oson bo‘ladi. Biroq, bunda dispersiya oortadi, nurni o‘tish polosasi qisqaradi. Yorug‘lik uzatuvchi, manba, nurlanish qabul qilgichlarning optik kanallari komponentlari aperatura soni bilan xarakterlanadi. Optik tolali kabelning ichki tuzilishi 1.9-rasmda tasvirlangan. |