Oqsil va oqsil-energetik taqchillik (yetishmovchilik sabablari, oqibatlari va oldini olish yo‘llari)

4-jadval 
Maktab o‘quvchilari kunlik ratsionining energetik qiymati va uning 
tarkibidagi oqsillar miqdori.
Ko‘rsakichlar 
Qiz bolalar 
O‘g‘il bolalar 
me’yor 
natija 
%* 
me’yor 
natija 
%* 
Umumiy energiya, kkal 
2500 
2667 107 
2750 
2850 
104 
Umumiy oqsil, g 
82 
70 
85 
90 
79 
88 
Hayvon oqsili, g 
49 
44 
90 
54 
48 
88 
O‘simlik oqsili, g 
33 
26 
79 
36 
31 
86 

* -

Me'yorga nisbatan foiz hisobida 
Bolarning kunlik iste’mol qilgan taomlarining tarkibidagi oqsillar miqdorini 
aniqlashdan olingan natijalarga qaraganda, ularning ratsionida ma'lum darajada 
oqsil taqchilligi mavjud. O’rtacha bir kunlik ratsiondagi umumiy oqsilning miqdori 
qiz bolalarda 70 g, o‘g‘il bolalarda 79 g ni tashkil qiladi, bu tegishli ravishda 
me'yordan 15 % va 12 % kam (4-jadval).
Shunigdek bu guruh bolalari ovqatlanishida iste’mol taomlari tarkibidagi 
mavjud umumiy oqsillarning hayvon oqsillariga to‘g‘ri keladigan qismi qiz 
bolalarda 44 g, o‘g‘il bolalarda 48 g ni tashkil qiladi, ya'ni me'yoriy 
ko‘rsatkichlardan tegishlicha 10 va 12 % kamligi aniqlandi (4-jadval). 
Tekshiruvlarda ishtirok etgan maktab o‘quvchilari ratsionidagi o‘simlik 
oqsillarining miqdori me'yorga yaqin (o‘g‘il bolalarda), yoki undan bir oz past 

---

61 
bo‘lsada (qizlarda) (4-jadval), ularning umuimiy oqsillardagi ulushi me'yoriy 
ko‘rsatkichlardan yuqori, ya’ni o‘simlik oqsili umumiy oqsilning 37-39 % yuqori 
miqdorda ekanligi aniqlandi. 
Tekshirishlarimiz natijalariga ko‘ra maktab o‘quvchilari ratsionidagi oqsillar 
miqdorini oshirish choralari ko‘rilishi lozim. Bunda ratsiondagi hayvon oqsili 10-
12 % o‘simlik oqsili 14-20 % oshirilishiga hayvon mahsulotlardan asosan go‘sht 
va tuxum maxsulotlari, o‘simlik maxsuotlaridan asosan dukkaklilardan foydalanish 
maqsadga muvofiqdir. 
Antropometrik tekshirishlar ko‘rsatishicha, tekshiruvlarda ishtirok etgan 
maktab o‘quvchilarning bo‘y uzunligi o‘rta hisobda o‘g‘il bolalarda 
149 
sm, qiz 
bolalarda 
152 
sm ni tashkil qiladi. Tekshiriluvchilarning tana vazni o‘g‘il bolalarda 
38 
kg, qiz bolalarda 
42 
kg ni tashkil qiladi.