O‘quv mashg‘UL

Mo'tadil iqlim poyasida o'sadigan o'simliklyar.

Janubiy kengliklarda o'sadigan o'simliklar.


Birinchi guruhga mansub o'simliklar: arpa, suli, bug'doy, javdar, ko'k no'xat, beda va boshqalar. Ularning urug'i o'rtacha temperatura 1-5⁰ bo'lganda unib chiqadi, 10-12⁰ da gullaydi va yetiladi. Bu o'simliklarning maysasi 5-10⁰ da ham hayot faoliyatini davom ettiraveradi. Shuning uchun bu o'simlikning urug'i erta bahorda, fevralning oxiri va martning boshlarida ekiladi. Ayrim ekinlar sovuqqa ancha chidamli bo'ladi. Masalan, beda qor tagida - 40⁰, qor bo'lmaganda esa -30⁰ sovuqqa chidaydi.
Ikkinchi guruhga issiqsevar o'simliklar: g'o'za, makkajo'xori, oqjo'xori, sholi, qovun, tarvuz va boshqalar kiradi. Ularning urugi 10-12⁰ da unib chiqadi va 15-20⁰ da gullaydi. Shunga ko'ra, ularning urug'i martning oxiri va aprelning boshlarida ekiladi. Bu o'simliklar orasida g'o'za o'ta issiqsevarligi bilan ajralib turadi, chigit tuproq darajasi 10-12⁰ bo'lganda unsa ham, maysasi 16⁰ da yer betiga chiqadi. Uning normal o'sishi va rivojlanishi uchun temperatura 25-30⁰ dan past bo'lmasligi shart. Aks holda g'o'zaning rivojlanishi susayadi. Chigit unib chiqishi uchun 84⁰, g'o'za shonalashi uchun 400⁰, gullashi uchun 415⁰, ko'saklar ochilipsh uchun 660⁰, jami 1560⁰ foydali daraja zarur.
Kechpishar g'o'za navlarining vegetasiya davri 150-160 kun, chigit unib chiqishi uchun 84⁰, g'o'za shonalashi uchun 415⁰, gullash uchun 700⁰, ko'saklar ochilishi uchun 720-800⁰, jami 1770-2000⁰ foydali temperatura kerak.
Issiqlik rejimini boshqarish tuproq unumdorligini oshirishda va ekinlardan mo'l hosil yetishtirishda muhim tadbirlardan hisoblanadi. Ekinlarning turiga qarab urug'ini unib chiqishi, o'sishi va rivojlanishi uchun har xil miqdorda issiqlik talab etiladi.
Yerga solingan chirimagan go'ng, organik o'g'itlar tuproqning issiqlik rejimini yaxshilaydi, chunki 1 t go'ng chiriganda 4-5 mln. kkal issiqlik ajralib chiqadi. Yerga barqaror sovuq tushmasdan oldin chuqur va sifatli shudgorlash tuproqning issiqlik rejimini yaxshilashda samarali tadbir hisoblanadi. Egat va pushtalardagi qulay daraja rejimi tuproqning fizikaviy xossalari bilan bog'liq holda chigitning barvaqt va qiyg'os unib chiqishiga imkon beradi. Bunday yerlarda chigit tekis yerdagiga nisbatan 5-6 kun oldin unib chiqadi.
Tuproq haroratini oshirishni va rejimini tartibga solishning yana bir asosiy omili chigit yoki boshqa ekinlar urug'i ekilgandan keynn yerlarni mulchalashdir. Mulcha sifatida chirigan go'ng, ko'mir kukuni, qora qog'oz va plyonka kabi materiallardan foydalanish mumkin.

Baxolash mezoni

№