Orta aras havzasi uluslararasi sempozyumu international symposium on middle aras

 

TÜRKİY

Ə-NAXÇIVAN İQTİSADİ-SOSİAL ƏLAQƏLƏRİNİN 

İNKİŞAFİ: KEÇMİŞİ V

Ə PERSPEKTİVLƏRİ 

875 

 

Ədəbiyyat  

1.

 

Elnur  Hasan  Mikail.  Atatürk  Dönemi  (1919-1938)  Türkiyə-Azərbaycan 

ilişkiləri, Berin Yayınları, 2013, 288 s. 

2.

 

Cavid Vəliyev, Rəşat Rəsullu. Azərbaycan-Türkiyə: dostluk, kardeşlik və 

strateji ortaklık. Berinan Yayınevi. Ankara, 2012, 236 s. 

3.

 

Mehman Ağayev. Kurtuluş Savaşı Yıllarında Türkiyə Azərbaycan ilişki-

leri Türkiyyə, 2008, 464 s. 

4.

 

Vasif  Qafarov.  Türkiyə-Rusiya  münasibətlərində  Azərbaycan  məsələsi 

(1917-1922). Azərnəşr, 2011, 474 s. 

5.

 

Marangi  A.  “Azərbaycan  Türkiyə  əməkdaşlığının  perspektivləri”  Azər-

baycan Respublikası Xİ

ƏM, 2000. 

6.

 

Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği (TOBB). “Türkiye-Azerbaycan Ticari 

ve Ekonomik İlişkileri” Dış Ekonomik İlişkiler Kurulu Yayını, Mart 2008. 

7.

 

Cafersoy  Nazim.  Azerbaycan  Türkiye  ilişkileri.  Türkiye  Uluslararası 

İlişkiler ve Stratejik Araştırmalar Merkezi. İstanbul 2008, 453 s. 

---

---

KAVSΠDİVANINDA ATASÖZLERİ VE VECİZ İFADELER 

Murat KEKLİK



 

 

Özet 

Kavsî Tebrizî 17. yüzyıl Türk divan edebiyatının büyük şairlerindendir. 

Osmanlı tezkirelerinde kendisinden bahsedilmeyen Kavsî Tebrizi, Türkiye’de 

yeterince  tanınmamaktadır.  Azerbaycan’da  ise  Kavsî  tanınmış  bir  şairdir. 

Eserlerini daha ziyade Azerbaycan Türkçesi ile kaleme almış olan Kavsî’yi 

Azerbaycan sahası ile Osmanlı sahasının ortak şairi olarak kabul etmek müm-

kündür. Fuzûlî’nin geleneğini sürdürmüş, fakat onu taklit etmemiştir. Söyle-

yişindeki sadelik, halk ifadelerini, deyim ve atasözlerini kullanımı ve ıstırap 

şairi olmaması yönleriyle Fuzûlî’den farklıdır. Fuzûlî’deki gibi bir tasavvufî 

derinlik onda yoktur. Şah Abbas’ın zoruyla Tebriz’den Isfahan’a göç etmiştir. 

Onun şiirlerinde Tebriz’e duyduğu özlem, oraya dönme isteği açıkça görül-

mektedir. Şah Abbas’ın Farsçanın öne geçmesi yönünde çalışmalarına rağmen 

zamanının geçici çağrısına uymamış şiirlerini Türkçe yazmıştır. Atasözü, de-

yim ve özlü sözler bir milletin ne kadar köklü bir tarihe ve kültür birikimine 

sahip olduğunun göstergelerinden biridir. Kavsî Divanı günümüzde pek bilin-

meyen veya unutulmuş atasözü, deyim ve vecize niteliğindeki sözler bakımın-

dan oldukça zengindir. Kavsî atasözleri ve deyimleri gerçek ve mecaz anlam-

larıyla divanında ustalıkla kullanmıştır. Aşkı, aşkın hâllerini, dünyaya bakışını 

ifade  eden  veciz  ifadeleri  onun  şiirlerinde  bolca  görmek  mümkündür. 

Kavsî’nin içinde yetiştiği kültür, kullandığı dil ve bunların yansıması olan şi-

irlerinde kullandığı özlü sözler kısmen günümüz Orta Aras Havzası’nı da içine 

alan Güney ve Kuzey Azerbaycan bölgesinin 17. yüzyıldaki dil zenginliğini 

göstermesi bakımından değer taşımaktadır. Çalışmada Kavsî hakkında bilgi 

verilerek Divanı’ndaki atasözleri ve vecize niteliğindeki sözler gösterilmiştir. 

Anahtar Kelimeler: Kavsî Tebrizî, divan, atasözü, veciz ifadeler 

                                                      



 Yrd.Doç.Dr., Iğdır Üniversitesi, Fen-Edebiyat Fakültesi, Türk Dili ve Edebiyatı Bölümü, 

[e-mail] 

---

878 

MURAT KEKLİK 

 

 

PROVERBS AND APHORISMS IN KAVSΠDIVAN 

Abstract 

Kavsî Tebrizi is one of the greatest poets of the Turkish divan literature 

of 17th century. Kavsî Tebrizi is not mentioned in the Ottoman anthologies, 

is not sufficiently recognized in Turkey. Kavsî is a renowned poet in Azerba-

ijan. It is possible to consider Kavsî, who penned works mostly in Azerbaijan 

Turkish, as a common poet of area of Azerbaijan and the Ottoman. He main-

tained Fuzûlî’s tradition, but did not imitate him. He is different from Fuzûlî 

in respect to simplicity in his speeches, and using folk expressions, idioms and 

proverbs, and not being a poet of suffering. There is not a mystical depth on 

him like Fuzûlî. He migrated from Tebriz to Isfahan with Shah Abbas compell. 

It is evident in his poems, his longing for Tebriz and his desire to return there. 

Despite  Shah  Abbas’s  efforts  to  take  Persian  forward  Turkish,  he  did  not 

comply with the temporary call of time, and he wrote his poems in Turkish. 

Surely proverbs and idioms are important indicators of a nation’s historical 

and cultural wealth. Likewise Kavsî divan includes words in the nature of pro-

verb, idiom and aphorisms unknown or forgotten today. Kavsî expertly used 

proverbs and idioms in his divan with their real meaning and metaphors. It is 

possible to see many times in his poems the aphorisms explained love, condi-

tions of love, social life and his view toward the world. The culture Kavsî grew 

in, language he used and aphorism he used in his poetry a reflection of them 

are valuable in respect to our recognition of the concept of language wealth 

and art of the area of South and North Azerbaijan partly comprising Middle 

Aras River Basin in the 17th century. From this idea the proverb and aphorism 

quality words in Kavsî divan will be identified and examined.  

Key Words: Kavsî Tebrizi, divan, proverb, aphorisms 

---