134
SELMA YEL
1946 yılında bu zulme sessiz kalamayan Papa XII Pius da
102
, bu zulmün dur-
durulmasını istemiştir. Ancak bu talep ve ricaları dikkate alınmayarak, Müt-
tefik askerler tarafından 24 Şubat’ta Bavyera’da Plattlinq’de ele geçirilip tes-
lim alınan iki tabur asker, onların kendilerini öldürme taleplerine dahi imkân
verilmeden Sovyet ordusuna teslim edilmiştir.
103
Bu mahşerde Türkiye ne yapmaktadır? Zira gerek bu süreçte ve gerekse
de savaşın sürdüğü günlerde Türkiye’ye iltica edenlerin de olduğu da bilin-
mektedir. Bunlar Yozgat’taki bir kampta Alman ve diğer yabancı uyruklular
ile birlikte enterne edilmişlerdir. Bu kampta yaklaşık olarak 237 Türk, Müs-
lüman ve sair Sovyet vatandaşı bulunmaktadır. Sovyet Rusya’nın talebi ile
bunlardan ilk parti olarak 195 kişi Yozgat kampından zorla, arzuları hilafına
ve bütün yalvarmalarına karşı müttefiklik hukuku gereğince 06.08.1945 tari-
hinde Tıhmıs kapısından Sovyet Devleti’ne teslim edilmişlerdir. Ancak daha
sonra mütekabiliyet esasına göre Sovyetlerin aynı şekilde davranmadığı gö-
rüldüğü için ilticacı diğer askerlerin iadesinden vazgeçilmiş, Yozgat kampı
dağıtılarak Türkiye’de kalmayı arzu edenlerden Türk soylu olanların vatan-
daşlığa alınması esası kabul edilmiştir.
104
Bu hususla ilgili Başbakanlık Arşivi’nde, Dâhiliye Nezaretinden Başba-
kanlık Makamına yazılmış olan belgede; “Bakanlar Kurulunu 21.05.1945 gün
ve 3/2563 sayılı kararı gereğince Sovyetlere iade edilecek Yozgat Enterne
kampında 241 kişinin yanı sıra ikisi de İstanbul’da olan Sovyet vatandaşının
sonucu olarak Hacı Emin El-Hüseyin: Hitler’e destek olmak için şu beyannemeyi yayınlatmış-
tır: “Hitlerin doğum günü ilə Hazreti Muhamməd’in doğum günləri aynı aya təsadüf etmektedir.
Hitler sünnetlidir, Müslümandır”. Muhammed Emin el-Hüseyni (Arapça:ينيسحلا نيمأ دمحم) (d.
1895/1897, Kudüs, Filistin - ö. 4 Temmuz 1974, Beyrut, Lübnan), Filistinli Müslüman lider.
1921 - 1948 yılları arasında Filistin baş müftüsü ve Filistin Ulusal Hareketi’nin kurucusudur.
102
“Papa XII. Pius Yahudileri Kurtardı mı?”, http://arsiv.salom.com.tr/news/print/16307-
PAPA-XII-PIUS- Yahudileri-kurtardi-mi.aspx, (09.10.2016’da erişildi). Asıl adı Eugenio Ma-
ria Giuseppe Giovanni Pacelli olan Papa Pius, 2 Mart 1939-9 Ekim 1958 arasında papalık yap-
mıştır. Alman tarihçi Dr. Michael Hesemann, The Daily Telegraph Gazetesi’ne yaptığı açıkla-
mada; II. Dünya Savaşı döneminde Cardinal Eugenio Pacelli adıyla tanınan Papa XII. Pius’un,
dünyanın çeşitli ülkelerindeki başpiskoposlara gönderdiği mesajlarda, “Aryan olmayan Kato-
likler” ile
“Hristiyanlığı seçmiş Yahudilere” vize sağlamaları ricasında bulunduğunu iddia et-
miştir.
103
Yakuplu, Azerbaycan Lejyonerleri…, s. 16.
104
Hakkı Uyar, “70. Yılında Boraltan Köprüsü Olayı”, a.g.m., http://www. ismetinonu.
org.tr/ index.php/ tarihten/3184-70-yilinda-boraltan-koprusu-olayi, (02.10.2016’da erişildi).
II. DÜNYA SAVAŞI’NDA KAFKASYA’DA ALMAN LEJYON
ALAYLARININ TEŞKİLİ TÜRKİYE VE NAHÇIVANLI
ABDURRAHMAN FATALIBEYLİ
135
iadeleri için hazırlık yapıldığı” bildirilmektedir. Ancak bu esnasında bazı te-
reddütlere düşüldüğü ifade edilmekte ve Yozgat Valiliği’nden gelen bilgilere
göre, bunların Sovyetlere dönmek istemedikleri bu işle görevlendirilmiş olan
Sovyet memuru ile de münakaşa yaptıkları, teslim ve iade edilmeleri halinde
mutlaka öldürüleceklerinden emin olduklarını ifade ettikleri belirtilmektedir.
Bu sebeple de kamp kumandanlığı elleri kelepçelenecek bunların iadesinin
düşünülmekte olduğunu bildirmektedir denilmektedir.
105
Zaman zaman gazete ve dergilerde “Boraltan Faciası” olarak ifade edilen
hadiseyi arşiv belgeleri ile teyit etmek
106
, her ne kadar mümkün olamamış olsa
105
Başbakanlık Cumhuriyet Arşivi, T.C. Dahliye Vekâleti Emniyet Umum Müdürlüğü,
Şube7. B, Dosya, 874/1416, numara 40125, “Sovyet Rusya’ya iade edilecek mülteciler hak-
kında”.
106
Uyar, “70. Yılında Boraltan…”, a.g.m., “Günümüzde Boraltan Köprüsü olayı olarak
bilinen konuyu ilk kez gündeme getiren isim DP Tekirdağ Milletvekili Şevket Mocan olup,
Sovyetler Birliği’ne iade edilen mültecilere ilişkin soru önergesi Mayıs 1951 tarihinde
TBMM’ye verilmiştir. Önerge 18 Temmuz 1951’de TBMM’de gündeme gelmiştir. Söz konusu
önerge, Türkiye’nin İkinci Dünya Savaşı’nın sonlarında Almanya ve Japonya’ya savaş ilan et-
mesi ve 1951 yılında da, Almanya’ya savaş haline son verilmesine ilişkin kanun tasarısının
görüşülmesi sonrasında gündeme gelmiş olup, şu şekildedir: “1. Muhtelif tarihlerde memleke-
timizde siyasi mültecilik haklarına dayanarak iltica etmiş (156) mülteci 1947 senesinde, millet-
lerarası hukuk kaidelerine tamamen aykırı olarak Sovyet Rusya’ya teslim edildikleri doğru mu-
dur?
2. Facia kurbanlarının sevk şekli de kurban gönderilen mabudun usullerine uygun olma-
sından ve akıbetlerini görmesinden, teslim işinde vazifeli Yedek Subay Posta Müfettişi Reşat’ın
asabi rahatsızlığa uğradığı ve sinir hastanelerinde elyevm tedavi olduğu doğru mudur?
3. 1945’te Almanya’daki öğrencilerimizi getiren İsveç bandıralı vapurla (Enver Anar ve
Âdem) isminde iki münevver askerî Türk mülteci gencin senelerden beri memleketimizde tavat-
tun etmiş amca ve teyzesinin yanından alınarak (Ankara’ya gönderiyoruz) diye Komiser Mua-
vini Ali Rıza nezaretinde Kars’ta aynı mabuda kurban sundukları vâkı midir?”
Dönemin Adalet Bakanı ve Edirne milletvekili olan Nasuhioğlu, soru önergesine Dışişleri,
İçişleri ve Milli Savunma bakanlıklarından aldığı bilgiler doğrultusunda şu şekilde cevap ver-
miştir:
“Muhterem arkadaşlar, sorulan hususlar hakkında Dışişleri, İçişleri ve Millî Savunma
bakanlıklarından alınan bilgilere göre:
İkinci Cihan Harbinin başından itibaren memleketimize muhtelif devletler tabiiyetini haiz
askerî şahıslar iltica etmiş ve bunlar bitaraf bir Devlet olmamız itibariyle harbin sonuna inti-
zaren Yozgad’da kurulan kampta enterne edilmişlerdir. 23 Şubat 1945 tarihinde Almanya ve
Japonya’ya karşı harb ilân etmemiz üzerine, müttefiklerimiz arasında yer almış bulunan Sovyet
Rusya kendi tebaasından olan askerî mültecilerin iadesini istemiştir. Bunun üzerine Dışişleri
Bakanlığınca Başbakanlığa yazılan 22.V.1945 tarihli tezkerede, Almanya ve Japonya ile harb
hâline geçmemizden sonra memleketimize iltica etmiş olan müttefiklerimiz tebaasından asker
olanların mütekabiliyet şartiyle iadelerinin uygun olacağı teklif edilmiştir. Keyfiyet Bakanlar
Kurulunca incelenerek neticede ittihaz olunan Mayıs 1945 gün ve 3/2563 sayılı kararla; ‘Al-
manya veya Japonya veya her ikisi ile harb halinde olan devletler uyruğundan memleketimizde