O‘rta maxsus, kasb-hunar ta’limi markazi o. T. Husanov konstitutsiyaviy huquq
Konstitutsiyaviy huquqning predmeti
Yüklə 0,63 Mb.
|
| 1.2. Konstitutsiyaviy huquqning predmeti
Har qanday huquqning predmeti shu huquq normalari bilan tartibga solinadigan ijtimoiy munosabatlar hisoblanadi. Alohida huquq tarmoqlarining predmetini aniqlash huquq tarmoqlarini bir-biridan ajratish imkoniyatini yaratuvchi asosiy omildir. Huquq predmetini bilmasdan turib, huquqni qo‘llash faoliyatini ham amalga oshirib bo‘lmaydi. Shuning uchun Konstitutsiyaviy huquqni o‘rganishga kirishilgan vaqtda, eng avvalo, qaysi ijtimoiy munosabatlar uning predmeti bo‘lishini bilib olish zarur. Konstitutsiyaviy huquq, avvalo, jamiyat hayotining barcha: siyosiy, iqtisodiy, ijtimoiy, ma’naviy va boshqa sohalariga taalluqli munosabatlar asoslarini tartibga soladi. Boshqa huquqlar hayotning ma’lum sohasiga taalluqli ijtimoiy munosabatlarni tartibga soladi. Konstitutsiyaviy huquqning predmetiga xos xususiyat shundaki, u ma’lum sohadagi ijtimoiy 8
huquqiy munosabatlarning vujudga kelishi uchun asos, baza bo‘lib xizmat qiladi. Konstitutsiyaviy huquq predmetini aniq belgilash katta ahamiyatga ega, chunki masala inson huquqlari, uning kafolatlari bilan bog‘liq. Inson huquqlarini eng kam miqdorda cheklash va davlat hokimiyatini imkoni boricha cheklash zarurligi konstitu- tsiyaviy huquqning predmetini aniq belgilash zaruratini keltirib chiqaradi. Konstitutsiyaviy huquq predmeti, jahon Konstitutsiyaviy hu- quq nazariyasida ham e’tirof etilgan bo‘lib, u, asosan, ijtimoiy munosabatlarning ikki sohasini qamrab oladi. Bulardan birinchisi, insonlarning huquq va erkinliklarini himoya qilish. Bunda inson bilan davlat o‘rtasida munosabatlar vujudga keladi. Bu munosabatlarning asoslari Konstitutsiyaviy normalar bilan tartibga solinadi. Inson va davlat o‘rtasidagi munosabatlar juda keng va ko‘p qirralidir. Shuning uchun ular Konstitutsiyaviy huquqdan tashqari boshqa huquq tarmoqlari, jumladan, ma’muriy, fuqarolik, oila, mehnat va boshqalar bilan ham tartibga solinadi. Lekin Konstitutsiyaviy huquq bu munosabatlarning asoslarini tartibga soladi. Konstitutsiyaviy huquqning asosiy manbayi Konstitutsiya va u asosida qabul qilingan qonunlar bo‘lib, ular inson huquq va erkinligi ta’minlanishining barcha choralarini hamda shaxs — davlat munosabatida shaxsning ustuvor darajada bo‘lishini nazarda tutadi. Ikkinchisi — davlat tuzilishi, davlat hokimiyati, ya’ni hokimiyat munosabatlari. Hokimiyat tuzilishini tashkil etish faqat hokimiyat organlarini tashkil etishnigina nazarda tutmaydi. Konstitutsiyaviy normalar hokimiyatning turli tarmoqlarini amalga oshiruvchi organlarning huquqiy holatini, ularning bir-biri bilan, quyi organ- lari bilan munosabatlarini ham belgilaydi. Natijada, qonunchilik, ijro, sud hokimiyati organlarining faoliyat ko‘rsatishi uchun, ularning bir-birlari bilan va fuqarolar bilan aloqa o‘rnatishining huquqiy asosi vujudga keladi. Yüklə 0,63 Mb. Dostları ilə paylaş:
|