O‘rta maxsus, kasb-hunar ta’limi markazi o. T. Husanov konstitutsiyaviy huquq
Yüklə 0,63 Mb.
|
| 1.4. Konstitutsiyaviy huquqning
huquq tizimidagi o‘rni Har qanday demokratik mamlakatdagi singari, O‘zbekistonda ham Konstitutsiyaviy huquq O‘zbekiston Respublikasi huquq tizimida yetakchi huquq hisoblanadi. Uning bu mavqeyi shu huquq bilan tartibga solinadigan ijtimoiy munosabatlarning ahamiyati bilan belgilanadi. Jamiyat va davlatning tuzilishini, hal qiluvchi prinsið- larini, jamiyatdagi barcha jarayonlarni boshqarish yo‘llarini belgilash bilan, ular ijtimoiy hayotning qaysi sohasiga taalluqli 10
bosh yo‘nalish mohiyatini belgilab beradi. Masalan, Konstitu- tsiyaviy huquq normasi bilan mustahkamlangan «Inson, uning hayoti, erkinligi, sha’ni, qadr-qimmati va boshqa daxlsiz huquqlari oliy qadriyat hisoblanadi», degan prinsið (Konstitutsiyaning 13-moddasi) boshqa har qanday huquqlarda o‘z ifodasini topgan va aniqlashtirilgan. Konstitutsiyaviy huquqning yetakchi roli har qanday huquq- ning vujudga kelishi Konstitutsiyaviy huquq normalari orqali tartibga solinishi bilan belgilanadi. Konstitutsiyaviy-huquqiy normalar har qanday huquqiy hujjatning turini, ularni chiqaruvchi organlarni, ularning huquqiy kuchini, munosabatini belgilaydi. Konstitutsiyaviy huquqning asosiy manbayi bo‘lib davlatning Asosiy qonuni — Konstitutsiya hisoblanadi va uning normalari har qanday huquq uchun boshlang‘ich asosdir. Konstitutsiyaviy huquq mulk shakllarini, mulkdorlar huqu- qini, xo‘jalik yuritish prinsiðlarini belgilash bilan fuqarolik va xo‘jalik huquqi uchun, mehnat huquqini belgilash bilan mehnat huquqi uchun, budjet huquqini belgilash bilan moliya huquqi uchun, ijro hokimiyati organlari tizimi, vakolatlarini belgilash bilan ma’muriy huquq uchun asos bo‘ladi. Buni har qanday huquq tarmog‘i, jinoyat huquqi, protsessual huquqlar misolida ham ko‘rish mumkin. Konstitutsiyaviy huquq har qanday huquq tarmog‘i singari jamiyatning siyosiy, iqtisodiy, ijtimoiy sohadagi o‘zgarishlarini o‘zida aks ettiradi va sohadagi o‘zgarishlar asosida rivojlanadi, o‘zgarib turadi. Amaldagi Konstitutsiyaviy huquq normalari, eng avvalo, O‘zbekiston Respublikasining davlat suverenitetini, mustaqilligini, shu asosda vujudga kelgan o‘zbek milliy demokratik davlatchiligini, bozor iqtisodiyoti xususiyatlarini o‘zida aks ettiradi. O‘zbekiston Respublikasining Konstitutsiyaviy huquqi ja- hondagi ilg‘or demokratik mamlakatlar tajribasini sinchiklab o‘rganish va ulardagi ijobiy tomonlardan foydalanish, xalqaro hujjatlarning umume’tirof etilgan qoidalaridan foydalanish natijasida rivojlanib boradi. Unda dunyoviy, huquqiy, demo- kratik, ijtimoiy davlatni xarakterlovchi normalar o‘z ifodasini topgan. 11
aniqlash imkonini beradi: 1. O‘zbekiston Respublikasining to‘la suverenitetligi huquqiy ta’minlanganligi va mustaqil o‘zbek milliy davlatchiligining vujudga kelganligi va mustahkamlanganligi. 2. Qonunchilikning har qanday mafkuradan xoli ekanligi mus- tahkamlanganligi. 3. Davlat va jamiyatning barcha institutlari insonparvarlik ruhida tashkil qilinganligi. Inson manfaatining ustuvorligini ta’minlovchi, insonni eng oliy qadriyat darajasiga ko‘taruvchi qoidalarning mavjudligi. Yüklə 0,63 Mb. Dostları ilə paylaş:
|