Orxan pamuk məNİm adim qirmizi
Yüklə 3,5 Mb. Pdf görüntüsü
|
140 rəhmətlikdən əsirgənməməliydi. Müzəffər Fahir Ģah bu adi istəyi comərdliklə qəbul elədi, nəqqaĢlar da təkcə o rəsmə toxunmadılar. Beləcə, Nərimanla Fahir dərhal seviĢdilər, qısa müddətdə bir-birilərini sevib, keçmiĢin dəhĢətlərini unutdular. Amma Fahir Ģah «Leyli və Məcnun»un cildindəki o rəsmi yaddan çıxara bilmədi. Yox, onu kədərləndirən arvadının keçmiĢ əriylə rəsm edilməsi, ya da qısqanclıq hissi deyildi. Ġçini gəmirən o möcüzəli kitabda, qədim əfsanələrin içində rəsm edilmədiyinə görə arvadıyla birgə sonsuz zamana, əbədilərin sırasına qarışmamağıydı. Bu Ģübhə qurdu beĢ il içini gəmirəndən sonra Fahir Ģah Nərimanla uzun-uzadı seviĢdiyi gecənin axırında oğru kimi əlində Ģam gizlicə öz kitabxanasına girdi. «Leyli və Məcnun» cildini açdı, Nərimanın rəhmətlik ərinin yerinə Məcnun sifətində öz üzünü iĢləməyə baĢladı. Amma naxıĢ sevən bir çox xan kimi naĢı nəqqaĢ idi, öz üzünü yaxĢı çəkə bilmədi. Beləcə, Ģübhə üzündən səhər kitabı açan kitabdarı Nəriman üzlü Leylinin qarĢısında rəhmətlik Səlahəddin xanın üzü əvəzinə yeni üz peyda olduğunu, amma həmin üzün Fahir Ģahın yox, onun əsas düĢməni gənc və yaraĢıqlı Abdulla Ģahın rəsmi olduğunu elan elədi. Bu dedi-qodu Fahir Ģahın əsgərlərinin mənəviyyatını pozduğu kimi, qonĢu məmləkətin gənc və davakar yeni hökmdarı downloaded from KitabYurdu.org
141 Abdulla Ģaha da cəsarət verdi. O da ilk savaĢda Fahir Ģahı məğlubiyyətə uğratdı. Əsir alıb öldürtdü, hərəmxanasına və kitabxanasına öz möhürünü vurdu, həmiĢə gözəl olan Nəriman sultanın yeni əri oldu.
CĠM
Ġstanbulda nəqqaĢ Uzun Mehmet, Əcəm ölkəsində Məhəmməd Xorasani kimi tanınan nəqqaĢın hekayəsi çox zaman nəqqaĢlar arasında uzun ömür və korluğa misal təki danıĢılır, amma bu, əslində, nəqĢ və zaman barədə rəvayətdi. Doqquz yaĢında bir Ģəyird kimi, həmin fikrə düĢdüyü nəzərə alınsa, təqribən yüz on il kor olmadan naxıĢ vuran o ustadın ən böyük xüsusiyyəti xüsusiyyətsizliyi idi. Amma burada söz oyunu aparmır, səmimi nəsihət sözü söyləyirəm. Hər Ģeyi hər kəs kimi, daha çox da qədim böyük ustadların tərzində rəsm eləyərdi, buna görə də ən böyük ustad idi. Təvazökarlığı, Allaha xidmət saydığı naxıĢ iĢinə tamamilə bağlılığı onu çalıĢdığı bütün nəqqaĢxanaların daxilindəki davalardan, yaĢı uyğun gəlməsinə baxmayaraq, baĢ nəqqaĢ olmaq həvəsindən uzaqda saxladı. Bütün naxıĢ həyatı ərzində yüz on il küncdə-bucaqda qalmıĢ detalları, səhifənin küncünü doldurmaq üçün çəkilən otları, downloaded from KitabYurdu.org
142 ağacların minlərlə yarpağını, buludların əlçimlərini, atların bir-bir daranmalı olan yalmanlarını, kərpic divarları, bir-birini hey təkrar eləyən saysız- hesabsız divar bəzəyini, qıyıq gözlü, incə çənəli, hamısı bir-birinin eyni olan minlərlə sifəti səbirlə nəqĢ elədi. Çox xoĢbəxt, çox sakit idi. Heç özünü gözə soxmağa, üslub və Ģəxsiyyət tələbləri irəli sürməyə cəhd eləmədi. Həmin məqamda hansı xanın, ya da Ģahzadənin nəqqaĢxanası üçün çalıĢırdısa, oranı ev, özünü də o evin bir əĢyası saydı. Xanlar, Ģahlar bir-birilərini boğazlayıb, nəqqaĢlar da hərəm qadınlarıtək Ģəhərdən Ģəhərə yeni əfəndilərin yanına gedən kimi, yeni nəqqaĢxananın üslubu əvvəlcə onun çəkdiyi yarpaqlarda, çəməndə, qayaların qıvrımında, onun səbrinin gizli qatlarında üzə çıxırdı. Səksən yaĢında olanda fani olduğu da unuduldu, rəsm elədiyi əfsanələr içində yaĢadığına inanmağa baĢladılar. Bəlkə də buna görə bəziləri onun zamandan xaric mövcud olduğunu, buna görə də heç vaxt qocalıb ölməyəcəyini deyirdi. Evsiz, yurdsuz həyatını nəqqaĢxana otaqlarında, çadırlarında gecələyə- gecələyə, vaxtının çoxunu kağıza baxa-baxa keçirməsinə baxmayaraq, axırda kor olmamasını da
olduğunu, amma hər Ģeyi əzbərdən çəkdiyinə görə downloaded from KitabYurdu.org
143 görməsinə artıq ehtiyac qalmadığını söyləyirdi. Ömründə heç evlənməyən, heç seviĢməyən bu əfsanəvi ustad yüz il çəkdiyi qıyıq gözlü, sivri çənəli və ay üzlü gözəl adam nümunəsi, çinli və xorvat qarıĢığı, qanlı-canlı on altı yaĢlı bir Ģəyirdinə kimi, ġah Təhmasibin nəqqaĢxanasında yüz on doqquz yaĢında rast gələn kimi haqlı olaraq dərhal aĢiq oldu. Ağlagəlməz dərəcədə gözəl olan oğlan Ģəyirdi ələ gətirmək üçün həqiqi aĢiqin eləyəcəyi kimi nəqqaĢlar arasında iqtidar davalarına, ara qarıĢdırmağa giriĢib özünü yalan-palana, hiyləyə həsr elədi. Yüz il ərzində uzaq qalmağı bacardığı günün tələblərinə çatmağa çalıĢmaq istəyi xorasanlı ustad nəqqaĢı əvvəlcə canlandırdısa, qədim əfsanə zamanların sonsuzluğundan da qopardı. Gözəl Ģəyirdə tamaĢa elədiyi bir ikindi vaxtı açıq pəncərə qabağında Təbrizin soyuq küləyilə üĢüdü, ertəsi gün asqıranda kor oldu, iki gün sonra da nəqqaĢxanasının hündür daĢ pilləkənindən yıxılıb öldü. Qara: «Xorasanlı Uzun Mehmetin adını eĢitmiĢdim, amma bu hekayəni bilmirdim», – dedi. Bu sözləri hekayənin sona çatmasını baĢa saldığını, beynini danıĢdıqlarımla dolu olduğunu bildirmək üçün nəzakətlə söyləmiĢdi. Bir az susdum ki, mənə doyunca tamaĢa eləsin. Çünki əllərimin boĢ durması məni rahatsız elədiyinə görə downloaded from KitabYurdu.org
Yüklə 3,5 Mb. Dostları ilə paylaş:
|