Orxan pamuk
Yüklə 4,51 Mb. Pdf görüntüsü
|
738 dərhal bunların da yeni əlamətlər olduğunu baĢa düĢürəm. Beləliklə, burada nə qədər xoĢbəxtəm! NəqqaĢ qardaĢlarımla oturub, bir-birimizə təsəlli verib, iyirmi beĢ ilin xatirələrini xatırlayanda ağlımıza düĢmənçiliklər yox, nəqĢ eləməyin gözəllikləri və zövqlərigəlir. Dünyanın axırının çatmasını duya-duya oturub, yaĢlı gözlərlə bir- birimizi oxĢayıb, əvvəlki
gözəl günləri
xatırlamağımızda hərəm qadınlarına məxsus bir Ģey də var.
Bu bənzətməni Teymurlu oğullarının tarixini yazanda
Ģirazlı, heratlı
qədim ustadların hekayələrini də nəql eləyən kirmanlı Əbu Səiddən götürdüm. Bundan yüz əlli il əvvəl Qaraqoyunlu hökmdarı Cahan Ģah öz aralarında savaĢan Teymur soyundan xanların, Ģahların kiçik ordularını və məmləkətlərini məğlub eləyib, dağıdıb, müzəffər türkmən ordularıyla bütün Əcəm ölkəsini keçib, Doğuya gəlmiĢ Teymurun ən axırıncı oğlu ġahruhun nəvəsi Ġbrahimi Esterabadda yenib, Gürganı almıĢ, ordularını Herat qalasına doğru aparmıĢdı. Kirmanlı tarixçiyə görə, yalnız Əcəm ölkəsinə yox, Hindistandan Bizansa, cahanın yarısına yarım əsrdi hökm eləyən Teymur soyunun yenilməz gücünə vurulan bu böyük zərbə elə fəlakət və dağıntıya səbəb olmuĢdu ki, mühasirə
739 altındakı Herat qalası ağlamalı günə düĢmüĢdü. Qaraqoyunlu Cahan
Ģahın əlinə
keçirdiyi qalalardakı Teymur soyundan olanların hamısını rəhmsizcəsinə öldürdüyünü, Ģahların, Ģahzadələrin hərəmlərindəki qadınları seçib-sonalayıb öz
hərəminə qatdığını, nəqqaĢları bir-birindən ayırıb, rəhmi gəlmədən çoxunu özünün usta nəqqaĢlarına verdiyini oxucusuna qəribə zövqlə xatırladan tarixçi Əbu Səid bu məqamda hekayəsini qala bürclərində düĢməni geri
oturtmağa çalıĢan
Ģah və
əsgərlərindən nəqqaĢxanada qələmlər, boyalar arasında, mühasirənin artıq çoxdan bəlli olan dəhĢətli sonunu gözləyən nəqqaĢlara çevirmiĢ, adlarını bir-bir saydığı, bu gün hamısı unudulmuĢ nəqqaĢların da eynilə Ģahın hərəmindəki qadınlar kimi bir-birini qucaqlayıb ağlaĢa-ağlaĢa keçmiĢ gözəl günləri xatırlamaqdan baĢqa heç bir Ģey eləyə bilmədikləri barədə yazmıĢdı. Biz də kədərli hərəm qadınları kimi əvvəldən padĢahın bizə daha səmimi sevgi göstərdiyindən bayramlarda ona verdiyimiz bəzəkli rəngbərəng qutu, güzgü və tabaqları, bəzənmiĢ dəvəquĢu yumurtalarını, kağızdan kəsib düzəltdiyimiz iĢləri, təkyarpaq rəsmləri, əyləncəli dəstləri, oyun kağızlarını və kitabları qəbul eləyəndən sonra bizə hədiyyə verdiyi xəzli kaftanları, vaxtilə bağıĢladığı pul dolu kisələri xatırladıq. Ġndi o günlərin çalıĢqan,
740 cəfakeĢ, aza qail olan ahıl nəqqaĢları haradaydılar? Necə elədiyini görmələrinin qısqanclığından, qırağa iĢ gördüklərinin bəlli olması təlaĢından evdə duruĢ gətirməz, hər gün nəqqaĢxanaya gələrdilər. Bütün həyatını rəsmlərdəki saray divarlarının zərif bəzəklərini, hər birinin digərindən fərqli olduğunu ancaq uzun müddət baxanda baĢa düĢəcəyim sərvlərin yarpaqlarını, səhifələrin boĢ yerlərini doldurub yeddiyarpaqlı çöl otlarını çəkməyə təvazökarlıqla həsr
eləmiĢ ahıl
nəqqaĢlar haradaydılar? Allahın kimiyə yalnız bacarıq və qabiliyyət verəndə kimiyə də yalnız səbir və təvəkkül verməsinin də hikməti və ədaləti olduğunu qəbul eləyib, qətiyyən qısqanclıq eləməyən ortabab ustadlar haradaydılar? Bəziləri donqar və daim gülümsəyən, bəziləri xəyalpərvər və sərxoĢ, bəziləri də heç kəsə ərə verə bilmədiyi qızını bizə sırımaqda maraqlı olan həmin ustad əmiləri xatırladıqca Ģəyirdlik və ilk ustalıq illəri nəqqaĢxanasının unudulmuĢ təfərrüatlarını gözlərimiz qarĢısında canlandırmağa çalıĢdıq. Yadındadı, cədvəl çəkəndə, dilini yanağına –
cədvəlkeĢ vardı. Boyanı qaçıranda «ya səbir, səbir, səbir» deyib xırda kihkihlərlə özünə gülən cılız, arıq nəqqaĢ vardı. Alt qatdakı cildçi Ģəyirdləriylə
741 saatlarla söhbət eləyən, alnına sürtülsə qırmızı mürəkkəbin yaĢlanmağı dayandırdığını iddia eləyən yetmiĢ yaĢında naxıĢ ustası vardı. Boyanın cizgisini görmək üçün sürtdüyü öz əllərinin dırnaqları dolanda Ģəyirdlərin birini, hətta rastına çıxan hər hansı birini saxlayıb dırnağına boya sürtən əsəbi ustad vardı. NaxıĢdan artan qızıl tozlarını yığmaq üçün istifadə edilən tüklü dovĢan ayaqlarıyla saqqallarını oxĢadıqca bizi güldürən ĢiĢman nəqqaĢ vardı, yadındadı, haradaydılar? Ġllərlə istifadə oluna-oluna Ģəyirdlərin vücudunun bir parçasına çevrilən, sonra da bir tərəfə atılan möhrə taxtaları, Ģəyirdlərin qılınc oynaya-oynaya zədələdikləri uzun kağız bükülüləri, dəyiĢik düĢməmək üçün böyük ustadların adları iĢlənmiĢ yazı taxtaları, çini mürəkkəbinin müĢk qoxusu, sükutda eĢidilən qəhvədanların tıqqıltısı, hər yaz balalarının qulaqlarının içindəki və boyunlarının ardındakı tüklərdən cürbəcür fırça düzəltdiyimiz boz piĢiyimiz, boĢ durmayıb xəttatlar kimi qaralama eləməyə görə bol-bol verilən vərəq- vərəq hind kağızları, böyük xətalar buraxanda bütün nəqqaĢxanaya ibrət olsun deyə baĢ nəqqaĢın icazəsiylə istifadə olunan polad saplı ibrətlik xəta qələmyonanı və həmin xətaları törədənlər haradaydılar indi? Yüklə 4,51 Mb. Dostları ilə paylaş:
|