Ota-ona-bola” munosabatlari tizimi

Oilada er-xotinning reproduktiv ko’rsatkichlari haqida ma’lumot
(A.I. Antonov tadqiqotlari bo’yicha )

Reproduktiv ota-onalik ko’rsatkichlari	1935-1940 y.y.	1975-1979 y.y.	1995 yil
Reproduktiv davrning davomiyligi	18,8	7,2	2.5
Nikohga kirgan ayollarning o’rtacha yoshi	24,0	22,9	22,5
Nikohga kirgandan to bola tug’ilguncha bo’lgan davr	1.9	1,3	1,1
Birinchi farzand tug’ilgan paytda onaning o’rtacha yoshi	25,9	24,2	23,6
Farzandlar tug’ilishi orasidagi davr	5,5	4,2	2,6
Oxirgi farzandini tuqqanda onaning o’rtacha yoshi	44,7	31,4	26,1
Reproduktiv davrning davomiyligi	20.7	6,7	3,6

Raqamlardan so’nggi 60 yildan ziyod vaqt oralig’ida ayollarning ertaroq turmush qurishi, reproduktiv funktsiyalarning yomon bajarilishi, ya’ni ushbu davrning qisqarib borayotganligi, onalik davrining ham kamligi, erta yoki o’ta kech ona bo’lish holatlarining kuzatilayotganligi ayon bo’lib turibdi. Demak, reproduktiv xulqning asosiy parametrlarida jiddiy o’zgarishlar kuzatilmoqda.

Bu kabi muammolar O’zbekiston uchun ham xosdir. Lekin bizda xotin-qizlarning reproduktiv madaniyati va ustanovkalari Evropa mamlakatlaridagidan farq qiladi.
Mamlakatimiz aholisining reproduktiv ustanovkalarini o’rganish bo’yicha olingan ma’lumotlar shuni ko’rsatadiki, ayni paytdagi farzandlar soni – real bola soni so’raluvchilarda shahar bilan qishloqda o’ziga xoslikka ega (7.2-jadval). Masalan, 2002 yilda shaharlik respondentlarning 34,9 foizi 2 ta farzandga, salkam 30 foizi 3 ta farzandga ega bo’lsa, bu raqamlar 2004 yilda mos ravishda 33,6 va 25,2 ni tashkil etdi.
Qishloq oilasidagi real reproduktiv ustanovka 2002 yilda 37,7 foizi 2 ta, 24,0 foizi 3 ta, 19,2 foizi 1 ta bolali bo’lgan bo’lsa, 2004 yilda 2 va 3 nafar farzandlilar kamaygan, negadir ko’pbolalilar oshgan, bu raqamlarni yana bir takror tekshirish kerak. CHunki 2003 yilda Farg’ona vodiysi, Samarqandda o’tkazilgan tadqiqotlarida ko’p bolali oilalar soni keskin kamaygan.
7.2-jadval