O`zb е kiston r е spublikasi oliy va o`rta maxsus ta'lim vazirligi

Semiotika
yoki 
semiologiya
(yunoncha semiotike, ya’ni "belgilash", 
"tasvirlash", "ifodalash" degan ma’nolarni anglatadi) belgilar sistemasi haqidagi 
fan bo'lib, unda axborotni saqlovchi, uzatuvchi turli xil belgi va belgilar 
tizimlarining yaratilishi, vazifalarini, belgilar sistemasiga kiruvchi hodisalarni, 
ularning tabiati, mohiyati, turlari, ko’rinishlari, amal qilishi kabilarni tekshiradi. 
Semiotika tilshunoslikda, xususan, kompyuter lingvistikasida ham muhim 
metodologik ahamiyat kasb etadi. Chunki til ham belgi sanaladi, semiotikada tabiiy 
tillar ham, sun'iy tillar ham, hatto yo'l belgilari, audio va videosignallar ham tadqiq 
etiladi. Semiotika fani XIX asrning oxirlarida vujudga keldi, uning asoschisi 
amerikalik olim Charlz Sanders Pirs (1839 – 1914 y.) hisoblanadi. Semiotikada 
belgilar tizimi to’rt aspekt asosida o'rganiladi: 1) 
sintaktika
- belgilar strukturasini 
tekshiradi; 2) 
semantika
- belgilarning mazmuniy tomonini tekshiradi; 3) 
sigmatika
– belgi va uni aks ettiruvchi obyekt o’rtasidagi munosabatni o’rganadi; 4) 
pragmatika
- belgilarning insonga bo'lgan munosabati, foydaliligi, amaliy 
jihatlarini tadqiq etadi.
 

---

154 
Semantik tarmoq
- borliqni so’zlar va ularning semantik munosabatlari 
yordamida modellashtirishga yo’naltirilgan tizim hisoblanadi. 
Semantik tarmoq
aniq belgilangan uzellar (obyektlar kesishadigan joy) va dugalar (semantik 
munosabatlarning biri ikkinchisiga ta’sir ko’rsatadigan nuqta) munosabatdorligi 
asosida modellashtiriladi. Semantik tarmoq g’oyasi kompyuter texnologiyalaridagi 
lokal va global tarmoq nazariyasi ta’sirida kelib chiqqan. Uzellar muayyan 
obyektlarga, muayyan sohaga oid tushunchalarga, dugalar obyektlar o’rtasidagi 
semantik munosabatlarga aloqador tushunchalardir.