O`zb е kiston r е spublikasi oliy va o`rta maxsus ta'lim vazirligi

 
№
 
Simvollar 
Simvollar birikuvi 
1 
S – 
boshlang’ich simvol, u inglizcha “Sentence” 
(“gap”) so’zining bosh harfidan olingan
 
 
S = NP + VP 
2 
VP – 
kesim guruhining simvoli, u inglizcha “Verb 
Phrase” birikmasidan olingan
 
VP = Verb + NP 
3 
NP – 
ega guruhining simvoli, u inglizcha “Noun 
Phrase” birikmasidan olingan
NP = Det + N 
4 
Verb – 
kesim gap bo’lagining simvoli, u inglizcha 
“Verb” so’zidan olingan
 
V = Aux + V 
5 
Det 
– artiklning simvoli, u inglizcha “Determiner” 
(“aniqlagich”) so’zidan olingan
 
Det = the, a, … 
6 
N – 
ot so’z turkumining simvoli, u inglizcha “Noun” 
so’zidan olingan
 
N = book, computer …
7 
Aux – 
yordamchi (ko’makchi) fe’llarning simvoli, u 
inglizcha “Auxiliary” so’zidan olingan
 
Aux = will, can … 
8 
V – 
fe’l so’z turkumining simvoli, u inglizcha “Verb” 
so’zidan olingan
V = see, know … 
 
Jadvaldagi 5-8 qatorlarda ko’rsatilgan simvollar (Det, N, Aux, V) 
terminal 
simvollar
deyiladi, chunki ular lug’atdagi aniq so’zlardir. 1-4 qatordagi simvollar esa 
noterminal simvollar
deb ataladi.
Gap hosil qilish jarayoni noterminal simvollarni o’ng qismga davomiy o’rin 
almashtirish asosida yuz beradi. Bunda boshlang’ich simvol S o’ziga mos keuvchi 
simvollar birikuvi NP hamda VP ga almashtiriladi. So’ng NP va VP simvollari ham o’z 
navbatida Det + N hamda Verb + NP ga almashtiriladi. Bu jarayon barcha simvollar 
noterminal bo’lguncha davom etaveradi. Masalan, ingliz tilidagi quyidagi jumlani 
bevosita ishtirokchilar modeli asosida tahlil etaylik. Birinchi bosqichda jumla NP va 
43