O`zbek tili iboralarga juda boy til hisoblanadi

shaytonga dars bermoq, barq urmoq, oyni etak bilan yopib bo„lmas 

kabilar. 

Ko„p  ma‟nolik  hodisasi  so„zlarda  juda  taraqqiy  etgan  bo„lib,  bu  hodisa 

iboralarda ham uchraydi. So„zlarning juda ko„p qismi ko„p ma‟nolidir, iboralarda 

esa unday emas. Iboralarning asosiy qismi bir ma‟nolidir. 

Iboralar ko„p ma‟noligida ham xuddi so„zlarning ko„p ma‟noligida bo„lgani 

kabi bosh va yasama ma‟no farq qiladi. So„zlarning ko„p ma‟noligida bosh ma‟no 

to„g„ri  ma‟noga,  yasama  ma‟no  esa  ko„chma  ma‟noga  teng.  Iboralarning  ko„p 

---

 

11 

ma‟noligi bundan  farq  qilib, bosh  ma‟no  ham  ko„chma  ma‟noda bo„ladi. Chunki 

har qanday frazeologik ma‟no  

ustama, ko„chma ma‟no sifatida yuzaga keladi. 

Ko„p  ma‟noli  iboralarda  uning    ma‟nolari  asosan  biri  ikkinchisidan  o„sib 

chiqgan bo„ladi. Masalan: 

Tili chiqdi

 iborasi.

6

 

1.

 

kimning ─ go„dakning. Nutqqa ega bo„lmoq.. 

Yodgorning ham tili chiqib qoldi: “dada-dada”ni og„zidan qo„ymaydi

. (G‟. 

G‟ulom, “Yodgor”.) 

2.

 

kimning  ─  nutqqa  ega  kishining  .Indamay  yurgan  kishi 

gapiradigan bo„lib qoldi. 

“Ko„zing qurmasin, ─ kampir jilmaydi,  ─ endi tiling chiqib qoldi. Boyadan 

beri qovog„ingdan qor yog„ayotgan edi”. 

3.

 

kimning  ─  nutqqa  ega  kishining.  Aytishadigan  bo„lmoq. 

O„xshashi: gap qaytarmoq. 

“…