O`zbek tili iboralarga juda boy til hisoblanadi

Ko„rib  turibsiz,  kasalmas.  Ana,  pulni  olib,  uyga  dingillab  kirib 

ketdi  ”.  ─  “Oyim  aytganday,  borgan  sari  tiling  chiqyapti”.

  (S.  Zunnunova, 

Latta.) 

Ba‟zi  iboralarning  ma‟nolari  biri  ikkinchisi  uchun  asos  vazifasini 

o„tamaydi, har biri  o„zicha shakllangan bo„ladi, voqelikdan har gal har xil obraz 

olish asosida tug„iladi. Ma salan: 

To„g„ri kelmoq

 iborasi.

7

 

1.

 

Muvofiq bo„lmoq, mos bo„lmoq, yaramoq. 

Zamira  Muhammadjonning  idealiga  hamma  jihatdan  to„g„ri  kelardi. 

(P. 

Qodirov, Uch ildiz.) 

2.

 

Bir vaqtda bo„lmoq. 

“

Yana  bir  haftadan  keyin  Salim  akam  gap  berarmishlar  ”.-  “Bahona 

topilib,  boraverar  ekanman.  Ishqilib,  Abdulla  pochchamning  ziyofatiga  to„g„ri 

kelmasin!

”.(Oybek, Qutlug„ qon.) 

3.

 

Taqsimlaganda tegmoq. 

                                                 

6

 Sh. Rahmatullayev. O‟zbek tilining izohli frazeologik lug‟ati.- Toshkent: “O‟qituvchi” nashriyoti, 1978. – B 230-

231 

 

7

 O‟sha kitob. B 239-240. 

---

 

12 

Agar  boshqa  zvenolarga  ham  shunchadan  yer  to„g„ri  kelsa,  eplab 

bo„lmaydi, Komiljon

. (R.Fayziy, Cho„lga bahor keldi.) 

4.

 

Yo„liqmoq, uchramoq: O„xshashi: duch kelmoq. 

Otasi,  qandayin  nozanin  juvon  to„g„ri  kelsa  ham,  ko„z  qirini 

tashlamasdi

.(Oydin, Kelin o„g„il tug„ibdi.) 

 

5.

 

Qulay bo„lmoq. Sinonimi: o„ng kelmoq. 

   

Demak,  jazo  xavfi  ketsa-yu,  sharoit  to„g„ri  kelib  qolsa,  yana  qo„rqituv 

yo„liga o„tishi mumkin

. (

 

P. Qodirov, Uch ildiz.) 

  6.Lozim bo„lmoq, zarur bo„lmoq (shaxssiz). 

    

Doim  bir-birovingga  xo„mrayib  qarashib  yoki  til  uchida  gaplashib 

yurishga  to„g„ri keladi.

 (I.Rahim, Ixlos.)