o„zbek adabiy tilida talaffuz deb yuritiladi. Adabiy talaffuzning normalarini
21
O„quvchilar nutqini orfoepiya me‟yorlari orqali o„stirishda quyidagilarga
alohida e‟tibor berish kerak.
1.
O„quvchilarning nutqini o„stirishda, ularning so„z boyligini oshirib,
fikr doirasini kengaytirishda kitob o„qish, ayniqsa badiiy adabiyotlar o„qishga jalb
etish muhim ahamiyatga ega. Chunki o„zbek adabiyotining eng yaxshi
namunalari, asosan, adabiy til normalariga amal qilib yoziladi.
2.
Adabiy talaffuzni o„quvchilarga har bir darsda o„tiladigan
grammatik, orfografik va punktuatsion qoidalarga bog„lab izchillik bilan o„rgata
borish.
3.
O„quvchi nutqidagi adabiy tilga xos bo„lmagan faktlarni to„plab,
bularning adabiy til me‟yorlariga to„g„ri kelmasligini, hamma uchun tushunarli
emasligini, qo„llash noqulayligini aniq misollar bilan ko„rsata borish.
4.
Aytilishi va yozilishi farq qiladigan so„zlarni o„z ichiga olga matn
ustida ishlash ham foydalidir. Bu bilan o„quvchilarning ham orfoepik, ham
orfografik qoidalarni mustahkam o„zlashtirishga imkon beradi.
5.
Maktab
o„quvchilariga
orfoepiya
me‟yorlarini
singdirishda
shuningdek jamoa tarzda radio tinglash, telivozor ekranidan maxsus telefilmlarni
tomosha qilish, badiy so„z ustalarining nutqlarini radio yoki magnitafon orqali
eshitish muhim vositalardan sanaladi. Bunda ko„rish va eshitishdan kifoyalanib
qolmay, o„quvchilarni munozara qilishga odatlantirish kerak, bu bilan
o„quvchining nutqi ham, mustaqil fikr yuritish qobiliyati ham o„sa boradi.
6.
She‟r va prozaik parchalarni yodlatish nutq o„stirish vositalaridan
biridir. Bu ishda o„qituvchidan masalaga metodik to„g„ri yondashish talab etiladi.
Dostları ilə paylaş: