O‘zbekiston respublikasi oliy ta’lim, fan va innovatsiyalar vazirligi

Xalqaro kredit va kreditlash tamoyillari tarixi
Xalqaro kredit va kreditlash tamoyillari kontseptsiyasi asrlar davomida mavjud bo‘lib kelgan, ammo so‘nggi o‘n yilliklardagina bu tamoyillar kodifikatsiya qilingan va rasmiylashtirilgan¹. Xalqaro kredit va kreditlash tamoyillari tarixi 19-asr oxiridagi zamonaviy bank faoliyatining boshlanishiga toʻgʻri keladi. Bu davrda xalqaro banklar turli mamlakatlardagi boshqa banklar bilan aloqalar o‘rnata boshladilar va bu munosabatlarni boshqarishning standartlashtirilgan tamoyillarini o‘rnatish zarurati tobora ko‘proq namoyon bo‘la boshladi. Natijada xalqaro kredit va kreditlash tamoyillarini ilgari surish va rivojlantirish uchun turli xalqaro tashkilotlar va uyushmalar tuzildi. Bunday tashkilotlarga misol qilib, Xalqaro savdo palatasi (ICC), Xalqaro bankirlar uyushmasi (XBA) va Xalqaro valyuta jamg'armasi (XVF) kiradi. Ushbu tashkilotlar xalqaro kredit va kreditlashni boshqarish uchun bir qator tamoyillarni ishlab chiqdilar, ular hozirda Bazel kelishuvi deb nomlanadi. Bazel kelishuvlari xalqaro bank tizimining barqarorligi va mustahkamligini ta’minlashga qaratilgan, tavakkalchilik, kapital yetarlilik va likvidlikni boshqarish standartlarini belgilab beruvchi tamoyillar to‘plamidir. Bazel kelishuvlarida bayon etilgan tamoyillar banklarning o‘z moliyaviy majburiyatlarini bajarish imkoniyatini ta'minlash, shu bilan birga xalqaro bank faoliyatini nazorat qilish va tartibga solish uchun asos yaratish uchun mo‘ljallangan. Ushbu tamoyillar muntazam ravishda yangilanadi va qayta ko‘rib chiqiladi va ular hozirda xalqaro kredit va kreditlashning xalqaro standarti sifatida tan olingan.
Xalqaro kredit va kreditlash tamoyillarining afzalliklari. Xalqaro kredit va kreditlash tamoyillaridan foydalanish jahon iqtisodiyotida tobora muhim ahamiyat kasb etmoqda. Ushbu tamoyillar kreditorlar va qarz oluvchilar uchun biznesni samarali, xavfsiz va foydali tarzda olib borish uchun asos yaratadi. Ular qarz oluvchilar o‘z bizneslarini rivojlantirish uchun zarur bo‘lgan mablag'larga ega bo‘lishlarini ta'minlash uchun mo‘ljallangan va kreditorlar kreditlash xavfidan himoyalangan.

2.