O’zbekiston respublikasi oliy ta’lim fan va innovatsiyalar vazirligi islom karimov nomidagi toshkent davlat texnika universitetining qo‘qon filiali

OK asosiy ulanish sxemalari. OKlarda doim chiziqli yoki nochiziqli zanjir ko‘rinishidagi chuqur manfiy teskari aloqa bajarilgan bo‘ladi. MTA xossalari OK asosida turli analog va impulьs elektron qurilmalar yaratish imkonini beradi.
Bunday sxemalarni ishlash prinsipini tushunish va ularni taxminiy tahlil qilish uchun ideal operatsion kuchaytirgich tushunchasi kiritiladi. Ideal operatsion kuchaytirgich quyidagi xossalarga ega bo‘ladi:
a) kuchlanish bo‘yicha cheksiz katta differensial kuchaytirish koeffitsienti K_U0;
b) nolь siljish kuchlanishining nolga tengligi U_SIL, ya’ni kirish signallari bir – biriga teng bo‘lganda, chiqish kuchlanishi nolьga teng bo‘ladi; demak, OK kirish potensiallari doim bir – biriga teng;
v) kirish toklari nolga teng;
g) chiqish qarshiligi nolga teng;
d) sinfaz signallarni kuchaytirish koeffitsienti nolga teng.

8 .4 – rasm.


OKning differensial ulanishi. Kirxgof qonuniga binoan .
Bundan bo‘lsa, u holda . (8.1)
; ; (8.2)
; (8.3)

8.5 – rasm.
b) xossaga ko‘ra . Bu erdan .
SHunday qilib, OKning differensial ulanishi natijasida yuzaga kelgan qurilma ayiruvchi – kuchaytirgich hisoblanadi.
OKning invers ulanishi. Invers ulanishda OKning inverslamaydigan kirishi umumiy shina bilan ulanadi (8.6 - rasm). v) xossa natijasida . Kirish potensiallari nolьga teng, demak
; ; (8.4)
(8.5)
Real OK uchun bu formulaning qo‘llanilishi kuchaytirish koeffitsientini hisoblashda xatolikllarga olib keladi. OKning K_U0 va R_KIR0qancha katta bo‘lsa, bu formuladan foydalanish shuncha kichik xatolik beradi. SHunday qilib, K_U0=10³, R₁=1 kOm, R₂=100 kOm va R_KIR0=10 kOm bo‘lsa, kuchaytirish koeffitsientini aniqlashdagi xatolik 9%ni tashkil etadi, K_U0=10⁵ (qolgan kattaliklar o‘zgarishsiz) bo‘lganda - 0,1 % dan kichik.
Kuchaytirgichning chiqish kuchlanishlari kirishga nisbatan teskari fazada bo‘ladi. Bu sxemaning kuchlanish bo‘yicha kuchaytirish koeffitsienti rezistor qarshiliklarining nisbatlariga bog‘liq ravishda birdan katta ham, kichik ham bo‘lishi mumkin va deyarli barqaror bo‘ladi.

8.6 – rasm.