O„zbekiston respublikasi oliy va o„ rta maxsus ta‟lim vazirligi samarqand davlat universiteti sport faoliyati va san‟at fakulteti

 
ganbolchilar 
jismoniy tayyorgarligini rivojlantirish, tayyorgarlik turlari, yosh
 
gandbolchilarni tanlab olish uslublari yoritilgan. 
Mualliflar tomonidan tayyorlangan o„quv qo„llanma barcha 
jismoniy tarbiya fakultetlari talabalariga mo„ljallangan “Gandbol 

---

4 
nazariyasi va uslubiyati” o„quv qo„llanmasi o„z mohiyati hamda 
mazmuni jihatidan nafaqat jismoniy tarbiya va sportga ixtisoslashgan 
barcha ta‟lim muassalalari sportchi yoshlarga tavsiya etiladi, balki shu 
soha o„qituvchi
-
murabbiylari va mutaxassis
-
tashkilotchilariga ham 
dasturulamal sifatida xizmat qilishi mumkin. 
Ushbu o„quv qo„llanma 61010300 
– 
sport faoliyati o„quv rejasi, 
DTS va namunaviy o„quv dasturiga muvofiq tayyorlangan. O„quv 
qo„llanmani nashrdan chiqarish mazkur yo„nalish bo„yicha ta‟lim berish 
sifatini yanada rivojlantiradi degan umiddamiz. Albatda sport nazariyasi 
va amaliyoti kundan kunga o„zgarib borishi tabiiy hol, binobarin, o„quv 
qo„llanmadagi rasmlar qo„llanmani yanada boyitishga olib kelish bilan 
bir qatorda talabalar va murabbiylarga o„rgatishda biroz bo„lsa ham 
amaliy yordam beradi degan umiddamiz.
 
 
 
 
 
 
 
 
 

---

5 
1-bo„lim. GANDBOLNING RIVOJLANISH TARIXI VA TAVSIFI
1.1.
 
Gandbol o„yinining tarixi
Xolger Nilson 
1
-
rasm 
Gandbol o„yini barcha sport turlari kabi 
o„zining olamshumul tarixiga ega. 1898 yilda – 
gandbolga asos solingan. Daniyaning Ordrupe 
shahridagi gimnaziyalardan birining o„qituvchisi 
Xolger Nilson futboldan farq qiladigan, qizlar 
uchun ham mos keladigan, yog„inli havoda zalda 
o„ynasa 
bo„ladigan 
yangi 
sport 
o„yinini 
yaratishga qaror qiladi. U darvozabonlarni 
qoldirib, jamoadagi o„yinchilar sonini qisqartirib, 
to„pni uzatish va otish faqat qo„l bilan 
bajarilishini taklif qiladi. Shu tariqa olamda 
“Handboll” inglizchadan tarjima qilinganda 
hand 
–
 
qo„l, ball – to„p 
ya‟ni – 
qo„l to„pi 
yuzaga keladi va keyinchalik tezda butun jahonga 
tarqab ketadi. 
Xolger Nilson ikkita sport o„yindan ya‟ni futbol va basketbol sport 
turidan yangi sport turini yaratish g„oyasi paydo bo„lganda hech kim bu 
o„yin dunyoda shunchalik keng tarqalishini kutmagan edi. 
11 kishidan iborat jamoa bilan o„yin yaratish 1917
-
1919-yillarga 
to„g„ri keladi. O„yinning ikkala yo„nalishi ham uzoq vaqtdan beri 
mavjud. 
O„yin maydonining birinchi o„lchamlari 40x20 metr, darvozaning 
bo„yi 2 metr, eni esa 2,1 metr, to„pning aylanasi esa 68
-
70 sm bo„lgan. 
O„yinning dastlabki qoidalari bo„yicha to„p bilan yugurish va to„p uchun 
kurashishga ruxsat berilmagan. Gandbol o„yini qoidalariga keyingi 
kiritilgan o„zgartirishlar o„yinning atletik bo„lishiga olib keldi. 1923
-
yilda to„p o„lchami qisqartirildi va o„yin qoidalariga 3 sekund va 3 
qadam bandlari kiritildi, bu, o„z navbatida, o„yin texnikasi va taktikasiga 
ta‟sir ko„rsatib, o„yinning tezkor bo„lishiga olib keldi.
1925
-
yilda Germaniya terma jamoasining Avstriya terma jamoasi 
bilan birinchi xalqaro uchrashuvi bo„lib o„tdi. Germaniya terma jamoasi 
o„yinda 5:6 hisobida mag„lubiyatga uchradi. 
1926
-
yilda gandbolning xalqaro sport bilan tan olinishi bir qator 
mamlakatlarda o„yinni rivojlantirishga turtki berdi. Lyuksemburg va 

---

6 
Shveytsariya, 
Ispaniya 
va 
boshqa 
mamlakatlarda 
gandbolni 
rivojlantiradigan klublar bor edi. 
1928
-
yilda Amsterdamda Xalqaro havaskor gandbol federatsiyasi 
(IGF) tashkil etildi. Dastlab bunga 11 mamlakat a‟zo bo„lgan. 
Sobiq Ittifoqda gadbol bo„yicha birinchi yirik musobaqa 1928