O`zbеkistоn rеspublikаsi оliy vа o`rtа mахsus tа’lim vаzirligi

Labоratoriya ishi. №7 
 
ORGANIK MODDALARNI QURITISH. 
Ajratilgan soat-6 soat 
Ishning maqsadi;
Gigroskopik xossaga ega bo`lgan organik moddalarni 
namlikdan va tarkibidagi oson uchuvchan qo`shilmalardan quritish. 
Identiv o'quv maqsadi:
1.Talaba organik moddalarni tozalashni qurotosh usuli haqida 
umumiy tushunchaga ega bo`ladilar. 
2. Organik moddalarni quritish usulida bemalol tozalay oladi 
Kerakli asbob va reaktivlar;
Byuks, eksikator,quritish shkafi,analitik
tarozi, quritish uchun reaktiv, qurituvchi modda (CaCl
2
, H
2
SO
4
, P
2
O
5
,…). 
Nazariy qism: 
Quritishning bir qanch usullari bor;Gazlarni quritish, 
suyuqliklarni quritish va qattiq moddalarni quritish. 
Sintez natijasida xosil qilingan qattiq moddalar tarkibida xamma vaqt 
ma`lum miqdor erituvchi suv bo`ladi. Moddalarni quritish ayni moddalarning 
xamda ulardagi erituvchilarning xossalariga bog`liq bo`ladi.Gigroskopik
bo`lmagan moddalar tarkibidagi Oson uchuvchan qo`shimchalarni havoda 
oddiy usulda ucquritish mumkin. Termik barqaror moddalar esa quritish
shkaflarida quritiladi. Buning uchun shkaf temperaturasi moddalarning
suyuqlaninsh temperaturasidan ancha past bo`lishi kerak. Moddalarning
chinni kosacha, soat oynachasi yoki Petri kosasida quritish mumkin. 
Ishni 
bajarish tartibi: 
1. Quritish uchun kerak bo`ladigan moddani 
eksikatorda quritish uchun CaCl
2 
tuzidan solib qo`yiladiva maxsus chinni
podstavkalar ksikatorga joylashtiriladi. 
2 So`ng avvaldan bir necha marotaba quritish shkafida quritilib tortib 
o`rtacha 
og`irligi aniqlangan byuksga 0,75 gr quritish uchun kerak bo`ladigan moddani 
solamiz. 
3. Modda solingan byuksni quritish uchun 2 soatga quritish shkafiga 
solib qo`yiladi. 
4. So`ng 30 minutga sovutish uchun eksikatorga joylashtiriladi. 
5.Sovitilgandan keyin tarozida yana tortib farqni aniqlaymiz. 
6.Bu usul tuz tarkibida suv qolmaguncha ya`ni tortilish farqi 0,02 gr
farq qolgunchadavom ettiriladi. 
7.Eng so`ngi natijalar xisoblanadi. 

---

34 
Ushbu laboraroriya ishi quyidagi 12-rasmda tasvirlangan qurilma yordamida 
amalga oshiriladi.
Masalan;
Byuksning og`rligi___________________________________________m
0
gr 
Byuksning tuz bilan og`irligi___________________________________m
1
gr 
Analiz uchun olingan tuz og`irligi_______________________________m
x
gr 
Tuz quritilgandan keyin byuksning tuz bilan birga og`irligi____________m
x1
gr 
Nazorat savollari: 
1.
Quritish usulida qanday moddalar tozalanadi?