O`zbеkistоn rеspublikаsi оliy vа o`rtа mахsus tа’lim vаzirligi

2.
 
Quritish usulining afzalligi nimada?
 
 
Labaratoriya ishi №8 
 
RADIAL XROMATOGRAFIYA 
Ajratilgan soat-4 soat 

Ishdan maqsad
: Labaratoriya sharoitida radial xromotografiya usulida 
sinalayotgan aralashmadagi komponentlarning erituvsh yordamida 
qo’zg’almaydigan sorbentda taqsimlanish farqini aniqlang
Identiv o'quv maqsadi:
1.Talaba radial xromatografiya usulida organik moddalarni tozalash
haqida umumiy tushunchaga ega bo`ladilar. 
2. Organik moddalarni radial xromatografiya usulida bemalol tozalay oladi 
Kerakli jihoz va reaktivlar
; fil’tr qog’oz (doira shakilda ) , paxta , 
Petri kosachasi, Elyu’ent (erituvchilar sistemasi) ,turli komponentli aralashma.
Ishni bajarish tartibi
: Xromatagrafiya diametric 6-15 sm li doiracha 
shaklidagi fil’tr qog’ozida o’tkaziladi. Disk markazidan radiusi 1,5-2 sm li 
doiracha chizib, uni sinalayotgan va standart eritmalardan tomiziladi. 
Aylananing markazidan kichikroq teshik qilib undan fil’tr qog’ozidan yasalgan 
pilik o’tkaziladi.Pilik idishdagi erituvshiga tegib turishi kerak.Kosachalarning
biriga erituvchi qo’yib, so’ngra xromatagramma qo’yiladi va ustiga ikkinchi

---

35 
kosacha to’nkariladi. Xromatagramma diskning diametric kosachalarning 
diametridan 1-1.5 sm katta bo’lishi kerak.
Erituvchi pilik orqali qog’ozga o’tib disk bo’ylabaylanib tarqaladi. Erituvchi 
disk chetiga etishiga 0.5-1sm qolganda qog’oz idishdan olinadi. Keyin 
xromatagramma quritiladi va aralashma komponentlarining tabiatiga mos 
ishlov beriladi. Xromatagrammada hosil bo’lgan dog’ sinalayotgan va standart 
sifatida ishlatilayotgan moddalarning dog’dir . Bu dog’larning chegara 
chiziqlari belgilanib, so’ngra formula yordamida kattaliklar aniqlanadi.
R
f
– quyidagi formula bo’yicha hisoblanadi.
masofa
tgan
o
tgan
o
boshlab
nuqtasidan
start
ing
erituvchin
masofa
an
bo
rtasigacha
o
mma
xromotogra
nuqtasidan
start
R
fr
`
`
`lg
`

b
a
R
f

;
`
`
b
a
R
f

;
``
``
b
a
R
f

Bu erda ;
a-birinchi modda hosil qilgan dog’. 
a'-ikkinchi modda hosil qildan dog’
a''-kantrol aralashma hosil qilgan dog’ 
b- erituvchining start nuqtasidan boshlab o’tgan masofa.
Ushbu laboraroriya ishi quyidagi 13-rasmda tasvirlangan qurilma yordamida 
amalga oshiriladi.