Oʻzbeкiston respubliкasi oliy va oʻrta maxsus ta’lim vazirligi m. M. Kadirov axborot texnologiyalari

Ma’lumotlar modeli
– ma’lumotlar bazasida ma’lumotlarni 
tashkil etishning mantiqiy ifodasi.
Ma’lumotlar avtorizatsiyasi 
– ma’lumotlarning ma’lumotlar 
bazasiga tegishli darajasini aniqlash va belgilash. 
Ma’lumotlar bazasi ma’muri 
– ma’lumotlar bazasi xususida 
toʻliq tasavvurga ega, undan foydalanish va rivoji uchun javobgar 
maxsus lavozimli shaxs (shaxslar guruhi). Ma’lumotlar banki 
ma’muriyati tarkibiga kiradi.
Ma’lumotlar 
banki 
–
 
ma’lumotlarni markazlashgan 
saqlashning va kollektiv foydalanishning avtomatlashtirilgan 
informatsion tizimi. Bank tarkibiga bir yoki bir necha ma’lumotlar 
bazasi, ma’lumotlar bazasini boshqarish tizimi hamda soʻrovlar va 
tatbiqiy dasturlar bibliotekasi kiradi. Yana – foydalanuvchilarning 
ma’lum guruhiga, ma’lum tematika boʻyicha ma’lumotlarni 
saqlash va qidirish xizmatlarini taqdim etish tizimi.
307

---

Ma’lumotlar bazasining tashqi sxemasi
– ma’lumotlarning 
muayyan modeliga muvofiq ma’lumotlar bazasining tashqi 
sathdagi rasmiy tavsifi. 
 
Ma’lumotlar bazasi kaliti
– ma’lumotlar bazasini boshqarish 
tizimi tomonidan berilgan va ma’lumotlar bazasidagi yozuvni bir 
ma’noda identifikatsiyalovchi kalit. 
Masofaviy ta’lim 
– malaka oshirilganligini tasdiqlovchi 
pedagogic tizim boʻlib, unda masofaviy oʻqitish usullari ishlatiladi. 
Multimеdia 
–
 
tovushli va vidеo yozuvlarni kompyutеr tizimi 
orqali bеvosita boshqarish. 
 
N 
Notarizatsiya
– ma’lumotlarni, uning tarkibi, uzatuvchisi, 
uzatish vaqti va qabul qiluvchisi kabi xarakteristikalarning 
chinligini tasdiqlashni ta’minlovchi ishonchli uchinchi shaxs 
tomonidan qaydlash. 
Nul – 
uzatish yoki uzatishning xavfsizlik maqsadlari uchun 
deshifrlashni sekinlashtirish yoki toʻxtatish yoki shifrlangan 
guruhlar tugatilishi uchun shifrlangan xabarga qoʻyiluvchi soxta 
harf, harf simvoli yoki kod guruhi.