O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi mirzo ulug’bek nomidagi o’zbekiston milliy universiteti

Kurs ishi mavzusi va tanlangan mamlakat to’g’risida qisqacha ma’lumot.
Kurs ishini bajarish davomida Rossiya Federatsiyasi aholisining ish haqi daromadlariga ta’sir etuvchi faktorlarga to’xtalamib o’tamiz. Bu uchun Minserning “ish haqi tenglamasi”dan foydalanamiz, Minserning ish haqi tenglamasi odamlar oylik ish haqining inson kapitali bilan o’zaro bog’liqligini tahlil qiladi. Minser (1974) ish haqqini natural logarifmga olish orqali ta’limning chiziqli ta’sirini, ish ta’sirining esa kvadratik ta’sirini aniqlagan, lekin hozirgi kunga kelib boshqa ijtimoiy, demografik va hududiy omillar Minserning logarifmik modellarida kiritilib va kengaytirilib borilmoqda. Minserning ish haqqini kengaytirilgan modeli quyidagich keltirilgan:

Bunda: – individlarning ish haqi, Educ – ta’lim yili, – ish haqiga ta’sir qiluvchi k ta omil, – k ta omilning ish haqiga ta’siri va – modelining xatoligini bo’lib, matematik kutilmasi nolga va variasiyasini bir xil bo’lgan normal taqsimlanga, deb faraz qilinadi. omillar ish haqiga ta’sir qiluvchi boshqa omillari bo’lib, individlarning mehnat bozorida ish haqqini shakllantiruvchi omillari bo’lib hisoblanadi.
Minser modeli turli darajadagi maktab ta’limiga ega bo’lgan odamlar hayotlari davomida nima uchun turli xil daromad olishlarini tushuntirish uchun farqlarni qoplash tamoyilian foydalanadi. Bunda u ularning malakasi, ta’lim yili, yoshi va shunga o’xshash ma’lumotlarni ma’lum bir davr ichida o’rganib ularning ta’sirini o’raganib chiqgan.
Rossiya misolida buni qanday ko’rishimiz mumkin?
Rossiya o’rta daromad oluvchi mamalakat hisoblanadi. Rossiyada yillik o’rtacha ish haqi 1,240,000 rublni tashkil qilgan yoki 16,616 AQSH dollariga teng. Ta’lim yili esa Rossiyada magistr darajasidagi ishchilar 29% ko’proq daromad topadi bakalavr darasidagi ishchilarga qaraganda va shu bilan birgalikda doktor darajasidagilar 23% ko’proq daromad topishadi magistr darajadagilarga qaraganda, malakali ishchilar esa agar ikki va besh yil malakaga ega bo’lsa 32% ko’proq maosh oladi shu malakaga ega bo’lmagan ishchilarga qaraganda, besh yillik malakadan ortiq ega bo’lganlar 36% ko’proq daromad olishadi besh yildan kam malakaga ega bo’lgan ishchilarga qarganda.
Inson oylik ish haqi daromadlariga bir nechta omil ta’sir qiladi. Ular orasidan biz, Rossiyaliklar maoshiga ta’sir qiladigan omillar sifatida quyidagilarni keltiramiz.