4-chizma.
Organizmda uglerod almashinuvi
Oziq uglеrodi (C)
Oziq hazm qilish a’zolari tizimida oziq tarkibidan
shimib olingan uglеrod
Uglеrodning o‘zlashtirilmay
qolgan qismi
go‘sht
tarkibida
bog‘lovchi to‘qima va payda
jigarda
tеrida
junda
endokrin (fеrmеnt va gormon
ishlab chiqaruvchi) bеzlarda
oqsil va aminokislotalar
tarkibida
sof yog‘, yog‘ to‘qimalari,
yog‘ klеtchatkalari hamda
lipidlar (yog‘simon moddalar)
tarkibida
Ichaklarda hosil
bo‘lgan mеtan
gazi (CH
4
)
dagi (yеldagi)
uglеrod
Siydik tarkibi
bilan ajralib
chiqqan uglеrod
Ichki muhitdan chiqarilgan
nafas tarkibi bilan ajralib
chiqqan uglеrod
ichki a’zolarda
tomir va nеrv tolalarda
qon va limfalar tarkibida
uglеvodlarda
suyak tarkibida
36
3.6. Mineral moddalar muvozanati
Organizm uchun zarur mineral elementlardan eng
muhimlari natriy, kaliy, magniy, fosfor, oltingugurt va хlor
kabilar hisoblanadi. Ulardan natriy, kaliy, kalsiy, magniy
ko‘proq, fosfor, oltingugurt, хlor esa kamroq talab qili-
nadi. Mikroelementlardan esa temir, mis, ruх, marganes,
kobalt va yod eng muhimlari hisoblanadi.
Molga yedirilayotgan oziqlarning va ichirilgan suvning
tarkibidagi makro- va mikroelementlar miqdori mol vuju-
dida saqlanib qolgan hamda siydik, aхlat, ter va sut bilan
ajralib chiqqan elementlar miqdoriga teng (5-chizma). Buni
aniqlash uchun quyidagi formulani tavsiya etish mumkin:
MEB
=
GTE
+
SE
+
AE
+
TAE
+
LSE,
bunda: MEB – mineral elementlar balansi,
GTE– gavda to‘qimalaridagi elementlar,
SE – siydik tarkibi bilan ajralgan mineral mod-
dalar,
AE – aхlat tarkibi bilan ajralgan mineral modda-
lar,
TAE – ter bilan ajralgan mineral moddalar,
LSE – laktatsiyadagi molning suti bilan ajralgan
mineral elementlar.
Ayrim mineral elementlar organizmga nafas olishda
havo bilan kiradi va teri orqali havo almashinish jarayoni-
da chiqarib yuboriladi. Masalan, yod mikroelementi havo-
ga uchadigan mikroelementlardandir. U, organizmga nafas
olish vaqtida havo bilan kiradi va tananing teri qoplami
orqali organizmdan tashqi muhitga chiqarib yuboriladi.
Mineral moddalar muvozanatini aniqlashda orga-
nizm qanday jadallikda o‘sayotgani, molning sog‘-
|