O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi samarqand davlat universiteti

Marshall xochi‖
yoki 
―Marshall qaychisi‖
ham deb 
yuritiladi. Alfred Marshall talab va taklif egri chizig‘i va monopoliya va raqobat 
o‘rtasidagi oraliq holatlar tahlilining iqtisodiy mohiyatini ochib bergan ingliz 
iqtisodchisidir. Chizmaga muvofiq talab va taklif egri chiziqlarining kesishuv 
nuqtasi bozordagi muvozanat narx va hajmni ifodalaydi. 
Agar tovarning narxi r
1
bo‘lib bu muvozanat narxdan yuqori bo‘lsa, bu holda 
taklif b nuqtada 
SS
kesmada mos keladi. Taklifning umumiy hajmi esa 
a
nuqtada 
DD 
egri chiziqda kesishadi. Natijada talabdan ortiq taklif (
ab 
kesma) vujudga 
keladi va ishlab chiqaruvchilarning omborlarida tayyor mahsulot hajmi ortib 
boradi. Buning oldini olish uchun ishlab chiqaruvchilar narxni pasaytirishga 
majbur bo‘ladi. Bu esa o‘z navbatida taklif hajmini pasaytirish hisobiga talabning 
o‘sishiga, iste‘molchilar va ishlab chiqaruvchilar uchun eng maqbul bo‘lgan narx 

---

12 
va tovar hajmi o‘rnatilishiga olib keladi. Chizmada bu vaziyat 
q
0
hajmda va 
r
0 
narxlarda ko‘rsatilgan. 
P 
 
 
 
 
D 
 
 
 
S 
 
 
 
 
 
 
 a b 
 P
1 
 
 
 P
0
 
 
 
 
 
e 
 
 P
2 
 
 
 
 
 c 
 
 
 d 
 D 
 
 
 
S 
 
 
 
q 
 
 
 
 
 q
0