O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi samarqand davlat universiteti
Yüklə 3,59 Mb. Pdf görüntüsü
|
| ―Hujumkor‖ strategiya
bozorda liderlik mavqyeini egallashni ta‘minlovchi strategiya bo‘lib, yangiliklarni joriy etish uchun ko‘p miqdorda xarajatlarni talab etadi. ―Hujumkor‖ strategiya tarmoqdagi yirik korxonalar va yetakchilar uchun xos bo‘lib, ayrim hollarda kichik innovasion korxonalar tomonidan ham qo‘llaniladi. Mudofaa strategiyasi xatar darajasining pastligi va ilmiy-texnik ishlanmalar texnik darajasining yuqoriligi hamda aniq bozor ulushini egallash bilan izohlanadi. Mazkur strategiyada korxona ishlab chiqarishning yuqori texnologik darajasi, ishlab chiqarilayotgan mahsulotning sifati, kam xarajatliligi, samarali marketing usullari, ilmiy-tadqiqot va tajriba konstruktorlik ishlari bilan shug‘ullanuvchi maxsus bo‘limlarga ega bo‘lgan hamda bozorda mustahkam mavqyeiga ega ekanligi bilan farq qiladi. Oraliq innovasion strategiya raqobatchilarning zaif tomonlari va korxonaning kuchli tomonlaridan samarali foydalangan holda amalga oshiriladigan strategiyadir. Ushbu strategiyaga muvofiq korxonalar o‘zi yetakchi bo‘lgan biznes tarmog‘idagi bo‘sh turgan nishalarni boshqa korxonalar orqali to‘ldiradi. Bozorning bo‘sh turgan nishalarining mavjudligi korxonaning ayrim zaif tomonlarining mavjudligi hamda mazkur nishaning zarur foyda bilan ta‘minlay olmasligi bilan izohlanadi. Oraliq strategiyalar odatda bazaviy tovarning modifikasiyasini kiritish orqali amalga oshiriladi. Masalan, shaxsiy kompyuterlar va ularning amaliy dasturlarini birja, buxgalteriya xizmatlari, ilmiy-tadqiqot ishlari, qurilish logistika, mudofaa yoki sog‘liqni saqlash uchun moslashtirish, ushbu bo‘sh turgan bozor nishalarini qo‘shimcha to‘ldirish imkonini beradi. Oraliq innovasion strategiya o‘ziga xos o‘zlashtirish bo‘lib, yangi maxsulot va xizmat turlarini yaratishda arzon ishchi kuchining mavjudligi va ulardan samarali foydalanish maqsadida industrial davlatlarda ilgari ishlab chiqarilgan maxsulot va xizmat turlarini ishlab chiqarish uchun ham qo‘llaniladi. Bu korxonalarning ilmiy texnik va ishlab chiqarish imkoniyatlarini kengaytirishga yordam beradi. (Xitoy, Janubiy-Sharqiy Osiyo). ―Yutib yuborish‖ strategiyasi innovasion loyihalardan boshqa korxonalar foydalanishiga imkon berish yoki boshqa korxonalarning innovasiyalaridan cheklanmagan darajada foydalanishdir. Innovasiyalar murakkabligi, yangilik 158 darajasi, qo‘llanilishi va sohasi bo‘yicha juda xilma-xil bo‘lib, hattoki qudratli ITTKI bo‘limlariga ega korporasiyalar ham innovasiyalarni samarali amalga oshira olmaydilar. Shuning uchun ular nafaqat o‘zlari yaratgan innovasiyalardan, balki boshqalar yaratgan innovasiyalardan ham foydalanishga majburdirlar. Bu shuni anglatadiki, korxonalar ―yutib yuborish‖ innovasion strategiyasi bilan bir qatorda ―hujumkor‖ strategiyadan ham foydalanadi. Imitasiya strategiyasi innovasiyani joriy etishda vaqtni va moliyaviy resurslarni tejash maqsadida va innovasion jarayonda fundamental tadqiqotlar va innovasiyani ishlab chiqish va joriy etishgacha bo‘lgan davr mobaynida ishlab chiqarish imkoniyatlarini mustaxkamlab olish uchun qo‘llaniladi. Ushbu strategiyani qo‘llaydigan korxonalar tashkiliy texnologik jihatdan zamonaviy, bozor talabini yaxshi o‘rgangan bo‘lib, bu ularning bozorda mustahkam mavqyega ega bo‘lishini ta‘minlab beradi. Imitasiya strategiyasining mohiyati shundan iboratki, bunda yangi maxsulot va xizmat turlarini yaratish maqsadida xorijdan yuqori samarali ilmiy ishlanmalar va ishlab chiqarishning texnologik yutuqlari, lisenziyalari sotib olinadi. Innovasion strategiyalar yangi bozor segmentlariga mutlaqo yangi mahsulotlarni taklif qilish, raqib korxonalarning yetakchi mutaxassislarini hamkorlikka jalb qilish, yuqori innovasion, ilmiy-tadqiqotlar olib boruvchi korxonalarni qo‘shib olish, konsolidasiya, yutib yuborish maqsadida ham qo‘llanilishi mumkin. Innovasion strategiyani korxonalarning bozordagi raqobat kurashida ustunlikka erishish bilan bog‘liq hatti-harakati shveysariyalik ekspert X.Frizevinkel tomonidan taklif qilingan biologik yondashuv asosida ham ko‘rib chiqish mumkin. X.Frizevinkel korxonalarning bozordagi raqobatli hatti-harakatini ramziy holda turli hayvonlar (―sherlar‖, ―fillar‖, ―begemotlar‖, ―tulki‖, ―qaldirg‘och‖, ―sichqon‖) ga o‘xshatadi 78 . Rossiyalik olim L.G.Ramenskiy tomonidan taklif qilingan tasnif X.Frizevinkel tasnifiga mos keladi. Ushbu tasnifga ko‘ra innovasion strategiyalarni quyidagi to‘rt turga ajratish mumkin: 1. Violent korxonalar, ommaviy bozorlarga o‘z mahsuloti yoki boshqa korxonalar mahsuloti bilan kirib boruvchi, raqiblarga nisbatan ishlab chiqarishning seriyaliligi va miqyos samarasi bilan ustunlikka ega bo‘lgan yirik korxonalar uchun xosdir. Violent korxonalar mashinasozlik, elektronika, farmasevtika, xizmat ko‘rsatish sohalarida ayniqsa ko‘p uchraydi. Violent korxonalar uchun xos bo‘lgan ―sher‖lar – eng yuqori suratlar bilan o‘sib borayotgan va bozorni o‘zlashtirayotgan korxonalar, ―fil‖ tarmoqda yetakchilikni diversifikasiyalash orqali saqlab turgan va nisbatan yuqori surat bilan rivojlanayotgan korxonalar hamda ―begemot‖ rivojlanish suratiga ega bo‘lmagan va diversifikasiyalashuv darajasi juda katta bo‘lgan korxonalar tushuniladi. Violentlarning o‘ziga xos jihati ITTKI, marketing va mahsulotni siljitish uchun ulkan xarajatlar sarflanishidir. Yüklə 3,59 Mb. Dostları ilə paylaş:
|