O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi samarqand davlat universiteti
O’zbekistonda raqobatchilik muhitining vujudga kelishi va antimonopol
Yüklə 3,59 Mb. Pdf görüntüsü
|
| 13.2. O’zbekistonda raqobatchilik muhitining vujudga kelishi va antimonopol
qonunchilik Raqobat muhitini yaratish usullariga tovar va xizmatlarning narxlarini davlat tomonidan nazorat qilinishi, lisenziyalash hamda tabiiy monopoliya subyektlariga xizmat ko‘rsatilishi majburiy bo‘lgan iste‘molchilar doirasini belgilab berilishi kiradi. Monopolistik faoliyatni cheklashning yo‘llaridan biri monopolist korxonalarning tovar va xizmatlariga narx va rentabellik darajasini davlat tomonidan belgilanishi dir. Bugungi kunda O‘zbekistonda ushbu uslubdan foydalangan holda monopolist korxonalarning o‘z ustunlik mavqyelarini suiiste‘mol kilmasliklariga ma‘lum bir ma‘noda erishib kelinmoqda. Respublikamizda monopolistik faoliyatni cheklash bo‘yicha olib borilayotgan usullardan yana biri bu xo’jalik subyektlarining tashkil etish, qayta tashkil etish, tugatish, bo’lish va birlashishi ustidan davlat nazorati hisoblanadi. Ushbu usul ham tovar bozorlarida monopolistik mavqye yuzaga kelmasligi uchun samarali usullardan biri bo‘lib, asosiy mazmuni o‘zaro qo‘shilish yoki ajralish istagida bo‘lgan xo‘jalik subyektlarining oldindan monopoliyaga qarshi davlat organining roziligini olishlari bilan ifodalanadi. Yuqoridagi harakatlarni amalga oshirayotgan korxonalardan biri yoki har ikkalasi ustunlik mavqyeni egallab turgan subyekt bo‘lsalar, shuningdek, ikkala (yoki bir nechta) subyektlarning o‘zaro qo‘shilishlari natijasida bozorda ustun mavqye yuzaga kelishi mumkin bo‘lgan taqdirda monopoliyaga qarshi davlat organi uning oqibatlarini tahlil qilib, o‘rganib chiqkan holda ularga ushbu harakatni amalga oshirishga ruxsat berishi yoki rad etishi mumkin. tovar bozorida qo‘shib yuborishga, qo‘shib olishga oldindan rozilik berish to‘g‘risida ariza berish sanasida tegishli harakatlarni sodir etishda ishtirok etayotganlar aktivlarining jami balans qiymati eng kam oylik ish haqining yuz ming baravari miqdoridan ortiq bo‘lsa yoki ular qo‘shib yuboriladigan yoki qo‘shib olinadigan yildan oldingi oxirgi kalendar yilda tovarlarni sotishdan olgan jami tushumi eng kam oylik ish haqining yuz ming baravari miqdoridan ortiq bo‘lsa yoxud ulardan biri tovar bozorida ustun mavqyeni egallab turgan xo‘jalik yurituvchi subyekt bo‘lsa; moliya bozorida qo‘shib yuborishga, qo‘shib olishga oldindan rozilik berish to‘g‘risida ariza berish sanasida tegishli harakatlarni sodir etishda ishtirok etayotgan shaxslar aktivlarining jami balans qiymati ekvivalentdagi miqdordan ortiq bo‘lsa (banklarga nisbatan 450 mln AQSh dollari, sug‘urta kompaniyalariga nisbatan 25 mln AQSh dollari, lizing kompaniyalariga nisbatan 3 mln AQSh dollari va bank bo‘lmagan kredit tashkilotlariga, qimmatli qog‘ozlar bozori professional qatnashchilariga nisbatan 400 ming AQSh dollari) yoxud bitim 208 qatnashchilaridan biri moliya bozorida ustun mavqyeini egallab turgan bo‘lsa 127 . Monopolistik faoliyatni tartibga solishning usullaridan yana biri bu - aksiyalar, ulushlar va boshqa mulkiy huquqlarni olish vaqtida monopoliyaga qarshi kurashga oid amaldagi qonun xujjatlariga rioya etilishi ustidan davlat nazoratini olish borish hamdir. Ustunlik mavqye qo‘lga kiritilmasligi yoki ustun mavqyega ega xo‘jalik yurituvchi subyektning o‘z ustunlik mavqyeini suiiste‘mol qilmasligi uchun biror bir xo‘jalik yurituvchi subyektning 35 foiz yoki undan ortiq ulushini yoxud aksiyalar paketini sotib olish niyatida bo‘lgan jismoniy (tadbirkorlik faoliyati bilan shug‘ullanmaydigan shaxslar bundan mustasno) yoki yuridik shaxslar monopoliyaga qarshi davlat organning roziligini olishlari talab etiladi. Bundan tashqari, ustunlik mavqyeiga ega bo‘lgan xo‘jalik yurituvchi subyektlarni Yüklə 3,59 Mb. Dostları ilə paylaş:
|