O„zbekiston respublikasi oliy va o„rta maxsus ta‟lim vazirligi samarqand davlat universiteti

Dastur natijasi 
6 18

C++ dasturlash tilida izohli ma‘lumotlarni ekranga chiqarish uchun

qo‘shtirnoq ichiga olinib yozilsa, albatta, ma‘lumotni izoh sifatida qaraladi.
Misol: C++ dasturlash tilida izohli ma‘lumotlarni(a ni qiymati) ekranga
chiqaring.
#include

int main ()

{ int a=-8; // a o‗zgaruvchini e‘lon qilish
a=a+2;
cout<<‖a ni qiymati=‖< return 0;
}
Dastur natijasi 
a ni qiymati=-6

C++ dasturlash tilida ma‘lumotlarni yangi qatordan ekranga chiqarish uchun

―\n‖ yozishi kerak.
Misol:  C++ dasturlash tilida o‗zgaruvchilarni ekranga chiqaring.
#include

int main ()

{ int a,b;
cout<<‖a =‖;
cin>>a; // a ga 1 ni kiritsangiz
a=a*8; b=a+6;
cout< return 0;
}
Dastur natijasi 
a =1
8

---

---

72

14

Misol: y = 4ax + bc funksiya qiymatini hisoblash dasturini 
tuzing: 

#include

using namespace std;
int main( )
{
int a, b, c, x, y; cin >> a >> b >> c >> x;
y = 4*a*x + b*c; cout << c;
cout << "\n javoblarni tahlil qiling";
cout << " " << a<< "\n " << b<<" " << '\n'<< y << '\n';
cout << a << b << c;
cout << '\n' << (2*a - b)*4 << " " << 200<< '\n';
system("pause");
return 0;}
Agar cin >> a >> b >> c >> x; buyrug‗i bo‗yicha 2 3 4 5
qiymatlari kiritilsa, ekranda quyidagicha natijalar chop etiladi.
4
Javoblarni tahlil qiling
2
3
52
234
4 200

Nazariy savollar 
1. Qiymat berish operatorining umumiy ko‗rinishi? 
2. Qiymat berish operatoriningni kengaytirilgan holatlari? 
3.Kiritish operatori va uning umumiy ko‗rinishi? 
4. Ikki va undan ortiq o‘zgaruvchilarni kiritish jarayonini tushuntiring? 
5.Chiqarish operatori va uning umumiy ko‗rinishi? 
6.Ikki va undan ortiq operatorlarni o‘zgaruvchilarni chiqarish? 
7.Izohli ma‘lumotlarni ekranga chiqarish? 
8. Dasturda foydalaniladigan operator deyilganda nimani tushunasiz? 

---

---

73

9. Qiymat berish(o‗zlashtirish, ta‘minlash) operatorini tushuntiring, u 
qanday yoziladi(misollar keltiring). 
10. C++ dasturlash tilida y=y-5; y==x-3; yozuvlari qanday o‗qiladi? 
11. Inkrement va dekrement amallari qanday amallar? 
12. a++ va ++a yoki - -b va b- - amallarining qanday farqlari bor? 
13. Quyidagi ikkita buyruqni bitta buyruq qilib yozing: a) x=x+3;y=y+x; b) 
x=x-1; y=y%x; c) n=n+c;c++; 
14. Prefikc va postfiks amallarining mohiyatini tushuntiring. 
15. Nol raqami va o harfini qanday farqlaysiz? 0 va o belgilardan qaysi biri 
nol? 
16. Ma‘lumotlarni kiritish operatoridan qanday maqsadda foydalaniladi? 
17. Dastur tarkibida qiymati kiritilayotgan o‗zgaruvchilar qayerda va 
qanday yoziladi? 
18. Ma‘lumotlarni kiritish operatoridan dasturning qayerida, qanday va 
necha marta foydalanish mumkin? 
19. cin>>a>>b>>c; buyrug‗i qanday ijro etilishini tushuntiring. 
20. cin>>x>>y>>z>>h; buyrug‗iga binoan -23 6 9 0.3 sonlari bir-birlaridan 
probel bilan ajratib yozildi va Enter tugmachasi bosildi. Nooshkor holda 
qanday buyruqlar bajariladi?
21. O‘zgaruvchilarga kiritilayotgan qiymatlar qanday shartlarga bo‘ysunishi 
kerak? 
22. ‗\n‘ va ‗\t‘ buyruqlaridan dastur tarkibida qanday maqsadda 
foydalaniladi? 
23. Ma‘lumotlarni chiqarish operatoridan qanday maqsadda foydalaniladi? 
24. Ma‘lumotlarni chiqarish operatorining qanday ko‗rinishlari movjud? 
25. Ekranda 7 ta bo‗sh satr chop etish buyrug‗i qanday? 
26. Matnlar qanday chop etiladi? 
cout<<2<<‖[―<<4<<‖;‖<<5<<‖]=‖<<18<<‖nol\n‖ buyrug‗i qanday 
ma‘lumotni chop etadi? 
27. cout<<‖salom‖<<‘\n‘<<4<<‘\t‘<<‖ta kitob\n‖; buyruq natijasini 
yozing. 
28. Natijalarni bir-birlaridan ajratib, ya‘ni probel(bo‘sh o‘rinlar) blan ajraib 
chop etish usullarini bayon qiling. 
29. Qiymat berish buyrug‘i belgisi, tenglik belgisi, teng emaslik belgisi C++ 
dasturlash tilida qanday yoziladi? 
30. Hozirgacha bizga ma‘lum bo‘lgan amallarning bajarilish tartibini ayting.

---

---

74