O„zbekiston respublikasi oliy va o„rta maxsus ta‟lim vazirligi samarqand davlat universiteti

Chiqarish operatori 
C++ dasturlash tilida o‗zgaruvchilar qiymati qayta ishlanib natija
kompyuter ekraniga yoki ma‘lum bir fayllarga joylashtirish jarayoni ma‘lumotlarni
chiqarish deyiladi. O‗zgaruvchilar va ma‘lumotlar oqimi chiqarilish vaqtida,
albatta, aniq joyi ko‗rsatiladi, agar kompyuter ekraniga ma‘lumot chiqarilsa, u
holda aynan joyi ko‗rsatilishi shart emas.

---

---

70

C++ dasturlash tilida ma‘lumotlarni chiqarish operatori cout kalit so‗zi
yordamida tasvirlanadi. O‗zgaruvchilar ikki va undan ortiq bo‗lsa, u holda << belgi
orqali o‗zgaruvchilar bir-biridan ajratilib yoziladi.
C++ dasturlash tilida ma‘lumotlarni chiqarish operatorining umumiy
ko‗rinishi quyidagicha:
cout<
Qiymati chiqarilayotgan o‗zgaruvchilar cout operatoridan keyin bir-
birlaridan “<<” belglar bilan ajratilgan holda cout <; kabi sanab
ko‗rsatiladi. Bunda quyidagi holatlarga e‘tibor berish lozim:
- yuqorida qayd etilganidek cout operatorida (―‖) ichiga olib yozilgan matn
(satr) qayta ishlanmasdan qanday yozilgan bo‗lsa, shundayligicha chop etiladi. Bu
holat natijalarini chiqarishda tushuntirish matnlaridan foydalanish imkoniyatini
beradi;
- „\t‟ – tabulyatsiya belgilari bo‗lib, o‗zgaruvchilar va o‗zgarmaslarning
qiymatlari oralig‗ida 7 ta bo‗sh joy qoldirib chop etish maqsadida foydalaniladi;
- „\n‟ – belgilaridan foydalanilganda undan keyin chop etilayotgan
ma‘lumotlar alohida satrdan chop etiladi. Lekin qo‗shtirnoq ichida bu belgilardan
foydalanishda apostrof (tutuq belgisi) qo‗yilmaydi;
- cout operatorida qiymatlari aniqlangan o‗zgaruvchili ifodalar yozilgan
bo‗lsa, ularning qiymatlari hisoblanib, natijasi chop etiladi. Shuningdek, son ham
o‗zgarishsiz chop etiladi;
- probel (bo‗sh joy) yoki tabulyatsiyalardan foydalanilmasa, bir nechta
sonlar ketma-ket yozilib bitta son kabi chop etiladi. Yuqoridagi holatlarni quyidagi
dastur misolida namoyish qilamiz.
Misol:  C++ dasturlash tilida a ni qiymatini 2 ga oshirib natijani chiqaring.
#include

int main ()

{ int a=14; // a o‗zgaruvchini e‘lon qilish
a=+2; // a ni qiymati ikkiga oshdi
cout< return 0;
}

Misol: C++ dasturlash tilida ikki va undan ortiq o‗zgaruvchilarni ekranga
chiqaring.
#include

int main ()

---

---

71

{ int a=4; int b=3; // a va b o‗zgaruvchilarni e‘lon qilish
a=a+2; b*=a;
cout< return 0;
}