O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi termiz davlat universiteti amaliy matematika kafedrasi «Axborot xavfsizligi» fanidan

Tarmoq
himoyasini
tashkil
kilish
asoslari 
Maxfiy axborotni kayta ishlash uchun kerakli tekshiruvdan utgan kompyuterlarni 
ishlatish lozim buladi. Muxofaza vositalarining funksional tulik bulishi muxim hisoblanadi. Bunda 
tizim administratorining ishi va olib borayotgan nazorat katta axamiyatta egadir. Masalan, 
foydalanuvchilarning tez-tez parollarni almashtirib turishlari va parollarning juda uzunligi ularni 
aniklashni kiyinlashtiradi. Shuning uchun xam yangi foydalanuvchini kayd etishni cheklash 
(masalan, fakat ish vaktida yoki fakat ishlayotgan korxonasida) muximdir. Foydalanuvchining 
xakikiyligini tekshirish uchun teskari aloka kilib turish lozim (masalan, modem yordamida). 
Axborot zaxiralariga kirish xukukini chegaralash mexanizmini ishlatish va uning ta’sirini LAN 
ob’ektlariga tulaligicha utkazish mumkin. 
Tarmoq, elementlari urtasida utkazilayottan ma’lumotlarni muxofaza etish uchun kuyidagi 
choralarni kurish kerak: 
• ma’lumotlarni aniklab olishga yul kuymaslik; 
• axborot almashishni taxlil kilishga yul kuymaslik;
• xabarlarni uzgartirishga yul kuymaslik; 
• yashirincha ulanishga yul kuymaslik va bu hollarni tezda aniklash. 
Ma’lumotlarni 
tarmoqda 
uzatish 
paytida 
kriptografik 
himoyalash 
usullaridan foydalaniladi, Kayd etish jurnaliga ruxsat etilmagan kirishlar amalga oshirilganligi 
xakida ma’lumotlar yozilib turilishi kerak. Bu jurnalga kirishni chegaralash xam himoya 
vositalari yordamida amalga oshirilishi lozim. 
Kompyuter tarmogida nazoratni olib borish murakkabligining asosiy sababi — dasturiy 
ta’minot ustidan nazorat olib borishning murakkabligidir. Bundan tashkari kompyuter 
viruslarining kupligi xam tarmoqda nazoratni olib borishni kiyinlashtiradi. 
Hozirgi vakttacha muxofazalash dasturiy ta’minoti xilma-xil bulsa xam, operatsion 
tizimlar zaruriy muxofazaning kerakli darajasini ta’minlamas edi. Netware 4.1, Windows NT 
operatsion tizimlari yetarli darajada muxofazani ta’minlay olishi mumkin.