O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi termiz davlat universiteti amaliy matematika kafedrasi «Axborot xavfsizligi» fanidan

 
 

---

33 
8-MAVZU: ASIMMETRIK KRIPTOTIZIMLAR
MA’RUZA MASHG’ULOTI REJASI: 
8.1. 
Asimmetrik kriptotizimlar va ularning qo‘llanilishi
.
 
8.2. 
Asimmetrik shifrlash algoritmlari. 
8.3. 
Elektron raqamli imzo. 
Tayanch so‘z va iboralar
U. Diffi va M.Ye. Xellman,
 
RSA, EL-Gamal, elektron raqamli 
imzo
Shifrlash kaliti hamma uchun malum bo‘lib, deshifrlash kaliti maxfiy bo‘lgan shifrlash 
tizimlari asimmetrik kriptotizimlar deb atalib, bunday ochik kalitli kriptotizim birinchi marta 1976 
yilda U. Diffi va M.Ye. Xellmanning «Kriptografiyada yangi yo‘nalish» [1] deb nomlangan 
maqolasida e’lon qilindi. Bu maqola shu sohadagi ochiq ilmiy ishlarning rivojini juda yuqori 
pog‘onaga ko‘tarilishiga sabab bo‘ldi. Ular o‘zlarining ushbu ishida, maxfiy aloqa tizimlarida 
ma’lumotlarni shifrlash va deshifrlashda maxfiy kalitning tizim foydalanuvchilari orasida maxsus 
muhofazalangan aloqa tarmoqlari orqali uzatilishi va qabul qilinishiga hojat bo‘lmaydigan ilmiy-
amaliy uslub asoslarini yaratib, bugungi kunda ham rivojlanib va dolzarblashib borayotgan 
ochiq
(maxfiy bo‘lmagan) kalitli kriptografiya davrini
boshlab berdi. 
Assimmetrik kriptotizimlar matematikaning quyidagi uchta asosiy masalalarining 
yechilishlarini murakkabligiga asoslangandir[ 2- 5]: 
1.
Yetarli darajada katta bo‘lgan butun sonni tub ko‘paytuvchilarga ajratish. 
2.
Chekli maydonda diskret logarifmlash. 
3.
Chekli maydonda chiziqli algebraik tenglamalar sistemasining ildizlarini hisoblash. 
Bu keltirilgan har bir masalaning yechilishi bugungi kun hisoblash qurilmalari 
imkoniyatlaridan to‘la foydalanilganda ham murakkab va qiyin bo‘lgan yoki umuman yechib 
bo‘lmasligi nazariy jihatdan isbotlangan masalalarga olib keladi. 
Mazkur metodik qo‘llanmaning maqsadidan kelib chiqib, klassik asimmetrik 
kriptotizimlar qatoriga kiruvchi:
