O„zbekiston respublikasi oliy va o„rta maxsus ta‟lim vazirligi toshkent davlat iqtisodiyot universiteti
-rasm. Keynsning iste‟mol funktsiyasi
Yüklə 6,89 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Iqtisodiy model
| 1.4-rasm. Keynsning iste‟mol funktsiyasi
Ushbu tenglama iste‟mol daromad bilan chiziqli bog„langan bo„lib, bu iste‟mol va daromad o„rtasida o„zaro bog„liqlikning matematik modeliga misol bo„ladi hamda u iqtisodiyotda iste‟mol funksiyasi deb ataladi. Model matematik tenglamalar to„plami sifatida namoyon bo„ladi. Agar model bitta tenglamaga ega bo„lsa, u bir Daromad Y X Is te‟m ol xa ra jatlar i Δ 1 Δ 1 =MPC 1 19 tenglamali model deyiladi, agar bittadan ortiq tenglamaga ega bo„lsa, u holda ko„plikdagi model deyiladi. (1.1) formuladagi tenglik belgisidan chap tomonda turgan o„zgaruvchi bog„liq o„zgaruvchi, o„ng tomonidagi esa bog„liq bo„lmagan yoki tushuntirib beruvchi o„zgaruvchi deyiladi. Shunday qilib, Keynsning iste‟mol funksiyasida (1.1) tenglamadagi iste‟mol funksiyasi bog„liq o„zgaruvchi va daromad manbai bog„liq bo„lmagan yoki tushuntirib beruvchi o„zgaruvchi hisoblanadi. 1.2. Iqtisodiyotni ekonometrik modellashtirishning zarurligi Kuzatilayotgan obyektlarni chuqur va har tomonlama o„rganish maqsadida tabiatda va jamiyatda ro„y beradigan jarayonlarning modellari yaratiladi. Buning uchun obyektlar hamda ularni xossalari kuzatiladi va ular to„g„risida dastlabki tushunchalar hosil bo„ladi. Bu tushunchalar oddiy so„zlashuv tilida, turli rasmlar, sxemalar, belgilar, grafiklar orqali ifodalanishi mumkin. Ushbu tushunchalar model deb aytiladi. Model so„zi lotincha modulus so„zidan olingan bo„lib, o„lchov, me‟yor degan ma‟noni anglatadi. Keng ma‟noda model biror obyektni yoki obyektlar sistemasini namunasidir. Model tushunchasi biologiya meditsia, fizika va boshqa fanlarda ham qo„llaniladi. Jamiyatdagi va iqtisodiyotdagi obyektlarni matematik modellar yordamida kuzatish mumkin. Bu tushuncha modellashtirish deyiladi. Iqtisodiy model - iqtisodiy obyektlarning soddalashtirilgan nusxasidir. Bunda modelning hayotiyligi, uning modellashtiriladigan obyektga aynan mos kelishi muhim ahamiyatga egadir. Lekin yagona modelda o„rganilayotgan obyektning hamma tomonini aks ettirish mumkin emas. Shunda jarayonning eng xarakterli va eng muhim belgilari aks ettiriladi. Modellashtirishning universal usul sifatida boshqa usullarga qaraganda afzalliklari mavjud. Ushbu afzalliklar esa quyidagilardan iborat: I. Avvalo, modellashtirish katta va murakkab sistemani oddiy model yordamida ifodalashga imkoniyat beradi. Masalan, xalq xo„jaligi bu o„ta murakkab 20 sistemadir. Uni oddiy qora yashik sxemasi orqali ifodalash mumkin. II. Model tuzilishi bilan kuzatuvchiga eksperimentlar qilish uchun keng maydon tug„iladi. Modelning parametrlarini bir necha marta o„zgartirib, obyektni faoliyatini eng optimal holatini aniqlab, undan keyin hayotda qo„llash mumkin. Real obyektlar ustida eksperiment qilish ko„plab xatolarga va katta xarajatlarga olib kelishi mumkin. III. Model, noshakl sistemani, matematik formulalar yordamida shakllantirishga imkoniyat beradi va EHMlar yordamida sistemani boshqarishga yordam beradi. IV. Modellashtirish o„rganish va bilish jarayonini kengaytiradi. Model hosil qilish uchun obyekt har tomonlama o„rganiladi, tahlil qilinadi. Model tuzilganidan so„ng, uning yordamida obyekt to„g„risida yangi ma‟lumotlar olish mumkin. Shunday qilib, obyekt to„g„risidagi bilish jarayoni to„xtovsiz jarayonga aylanadi. Yüklə 6,89 Mb. Dostları ilə paylaş:
|