O„zbekiston respublikasi oliy va o„rta maxsus ta‟lim vazirligi toshkent davlat iqtisodiyot universiteti
Yüklə 6,89 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- MODELLAR TURLARI
- MODDIY MODELLAR IDEAL MODELLAR
|
1.5.-rasm. Modellar turlari Ekonometrik usullar oddiy an‟anaviy usullarni inkor etmasdan, balki ularni yanada rivojlantirishga va obyektiv o„zgaruvchan natija ko„rsatkichlarini boshqa ko„rsatkichlar orqali muayyan tahlil qilishga yordam beradi. Ekonometrik usullarning va kompyuterlarning milliy iqtisodiyotni boshqarishda afzalliklaridan biri shundaki, MODELLAR TURLARI Moddiy modellar real ob‟- ektlarni tabiiy va sun‟iy materiallar yordamida aks ettiradi: mel bilan doskaga yozish, karton bilan maket tuzish, qalam bilan formula yozish, metalldan aviamodel yasash. MODDIY MODELLAR IDEAL MODELLAR Ideal modellar odamni fikrlash jarayoni bilan chambarchas bog‟langandir. Bunday modellar bilan operatsiyalar miyada amalga oshiriladi. 21 ular yordamida modellashtiruvchi obyektga omillarning ta‟sirini, natija ko„rsatkichiga resurslarning o„zaro munosabatlarini ko„rsatish mumkin. Bu esa o„nlab tarmoqlar va minglab korxonalarda ishlab chiqarish natijalari va milliy iqtisodiyotni ilmiy asosda prognozlashtirish va boshqarishga imkon beradi. Ekonometrik modellash iqtisodiy ko„rsatkichlarni o„zgarish qonuniyatlarini, tendentsiyalarni aniqlash natijasida ekonometrik modellar yordamida iqtisodiy jarayonlarni rivojlanish va prognozlash yo„llarini belgilaydi. Iqtisodiy ma‟lumotlar dinamik qator yoki dinamik ustun ko„rinishida tuziladi, ya‟ni ular vaqt bo„yicha o„zgaradilar. Kuzatuvlar soni omillar sonidan 4-5 marta ko„proq bo„lishi kerak. Ekonometrik modellashtirish va modellarning ahamiyati quyidagilarda namoyon bo„ladi: 1) Ekonometrik usullar yordamida moddiy, mehnat va pul resurslaridan oqilona foydalaniladi. 2) Ekonometrik usullar va modellar iqtisodiy va tabiiy fanlarni rivojlantirishda etakchi vosita bo„lib xizmat qiladi. 3) Ekonometrik usullar va modellar yordamida tuzilgan prognozlarni umumiy amalga oshirish vaqtida ayrim tuzatishlarni kiritish mumkin bo„ladi. 4) Ekonometrik modellar yordamida iqtisodiy jarayonlar faqat chuqur tahlil qilibgina qolmasdan, balki ularning yangi o„rganilmagan qonuniyatlarini ham ochishga imkoni yaratiladi. Shuningdek, ular yordamida iqtisodiyotning kelgusidagi rivojlanishini oldindan aytib berish mumkin. 5) Ekonometrik usullar va modellar hisoblash ishlarini avtomatlashtirish bilan birga, aqliy mehnatni engillashtiradi, iqtisodiy soha xodimlarining mehnatini ilmiy asosda tashkil etadi va boshqaradi. Asosiy ekonometrik usullar – bu matematik statistika usullari va ekonometrik usullar. Matematik statistika usullari - dispersion tahlil, korrelyatsiya tahlili, regressiya tahlili, omilli tahlil, indekslar nazariyasi. 22 Ekonometrik usullar - iqtisodiy o„sish nazariyasi, ishlab chiqarish funktsiyasi nazariyasi, talab va taklif nazariyasi. Ekonometrikani o„rganish jarayoni – bu iqtisodiyot, iqtisodiy jarayonlarning ekonometrik modellarini tuzish jarayonidir. Asosiy qo„llanadigan usuli – korrelyatsion-regression tahlil usuli. Ekonometrik modellashtirishquyidagi ilmiy yo„nalishlar kompleksidir: - iqtisodiy nazariya; - ehtimollar nazariyasi; - matematik statistika; - kompyuter texnologiyalari. Yüklə 6,89 Mb. Dostları ilə paylaş:
|