85
2. Alyuminiyning misli qotishmalari
. Bu qotishmalar tarkibida misning
miqdori 4—5% bo‘lib, qolgan qismi boshqa elementlardan iborat bo‘ladi. Bu
qotishmalarni quyilish xossalari pastroq bo‘lib, darzlar hosil qilishga moyilroqdir.
Shu sababli bu qotishmalardan (AL7 va AL19), unchalik katta bo‘lmagan
oddiy
shaklli quymalar (armaturalar, kronshteynlar) tayyorlashda foydalaniladi.
26
3. Alyuminiyning mis kremniyli qotishmalari
. (ALZ, AL5,
AL6) bu qotishmalarning xossasi I va II gruppa qotishmalari-
nikiga yakinroq bo‘ladi.
4.Alyuminiyning magniyli qotishmalari
. Bu qotishmalarda magniyning
miqdori
12%
gacha
bo‘lib,
qisman
boshqa
elementlar
ham bo‘ladi. Bu qotishmalarning ham quyilish xossalari past -
roq bo‘ladi. Lekin, korroziyabardoshligi,
mexanik xossalari va
kesib
ishlanishi
yaxshi
bo‘lib,
nam atmosfera sharoitida ishlay-
digan quymalar olishda foydalaniladi.
5. Alyuminiyning murakkab tartibli qotishmalari.
Bu qotishma-
lar
tarkibida Su, Ni, Sr, Zn, Mn, Ti va ma’lum miqdorda boshqa ele-
mentlar bo‘lib, bu qotishmalar yuqoridagi qotishmalardan puxtaligi
,
o‘tga chidamliligi va boshqa xossalari bilan farq kiladi. Masalan, bu
gruppa
qotishmalarning
AL
1
markasidan
porshenlar,
silindr
ustyopma
lari kabi detallar quyish yo‘li bilan tayyorlanadi.
Shuni ham qayd
etish lozimki, ba’zan kukun metallurgiya yo‘li bilan olinadi-
gan alyuminiy qotishmalaridan ham foydalaniladi. Bunday qotishma-
larni olish uchun A1 — A1
2
O
3
asosida olingan
kukunlarga zarur ele-
mentlar qo‘shib, ulardan olingan yarim mahsulotlar yuqori temperatu-
rada qizdiriladi. Masalan, A09-2, A020-1, AN-2,5 markalari nisba-
tan
yuqori
temperaturagacha
chidamliligi,
antifriksionligi
bilan
bosh-
qa
qotishmalardan
farq
qiladi.
55-rasmda
alyuminiy
qotishmalarining
26
Foundations of materials science and engineyering,William F.Smith 2013. 435 betlar
86
mikrostrukturasi keltirilgan. Bunda reaktiv sifatida 10 g NaON
ning 100 sm
3
suvdagi eritmasidan foydalanilgan.
Dostları ilə paylaş: