98
Likvidus
- lotin tilida suyuq.
Solidus
– qattiq.
Korroziya- turli muhit ta’sirida yemirilish
8- MAVZU KUKUNLI MATERIALLAR VA ULARNING STRUKTURASI.
MINERALOKERAMIK MATERIALLAR VA G’OVAKLI MATERIALLAR
1. Kukunli materiallar
va ularning strukturasi
2. Qattiq qotishmalarning olinish usullari
3. Metallokramik qattiq qotishmalar.
4. Minerolokramik qattiq qotishmalar
Metall va metallmas materiallar kukunlaridan turli xil detallar tayyorlash
usuli
kukun metallurgiyasi
deyiladi. Bu usulda
tayyorlangan detallar
geometrik shaklining aniqligi, yuza g‘adir-budurligining kichikligi,
yeyilishga
chidamliligi, metall tejalishi, metall kesib ishlovchi stanok va keskichlarga
zarurat yo‘qligi, malakali
ishchilar talab etmasligi, ish unumnning yuqoriligi,
maxsus xossali detallar tayyorlanishi va boshqa ko‘rsatkichlariga ko‘ra
mashinasozlikda tobora keng qo‘llanilmoqda.
Masalan, kukun materiallaridan avtomobil hamda traktorlarning moy
nasosi, shesternyalari, paxta terish
mashinalarining shpindellari, sirpanish
podshipniklari, kirya asboblar, turli keskichlar kallaklariga kavsharlanadigan
qattiq qotishma plastinka va boshqalar tayyorlanadi.
Ma’lumki, kukun metallurgiya usulida detallarni
tayyorlashda asosiy
xom ashyo metall va metallmas materiallar kukunlaridir. Ularning strukturasi
tayyorlash usuliga bog‘liq. Metall va metallmas materiallar kukunlarini sanoat
99
miqyosida
tayyorlashda mexanik, ximiyaviy va fizika-ximiyaviy usullardan
foydalaniladi.
Mexanik usulda kukun olishda shar tegirmonlardan foydalaniladi. Bunda
qurilmaning asosiy qismi barabanga cho‘yan, nulat
yoki qattiq qotishmadan
olingan sharchalar bilan kukunga ishlantirilgan qirindi yoki mayda material bo‘laklari
solinib berkitiladi. Barabanni ma’lum tezlikda aylantirishda sharchalar yuqoriga
ko‘tarilib-tushib materialga urilib uni maydalaydi. Xuddi shu maqsadda
tebranadigan tegirmonlardan ham foydalaniladi. Ximiyaviy
va fizik-ximiyaviy
usullarda metall oksidlaridan metallarni qaytaruvchi gazlar (N
2
, SO) ta’sirida ishlab
olingan tuz eritmalarni elektrolizlab Fe, Su, Ni, W va boshqa metallar kukuni
olinadi.
Dostları ilə paylaş: 
