29
2-sinfning darsligida ko‘paytirishning o‘rin almashtirish qonuni bir necha
aniq misollarda qaralgan. O‘quvchilarga nechta qator
borligini bilishni buyuradi
va nechta tugma borligini hisoblashni talab qiladi. Buni 4x3=12 yozuv bilan ifoda-
laydi. Ikkinchi marta o‘qituvchi tugmani yuqoridan pastga qarab sanashni buyuradi
va yuqoridan pastga qaragan nechta qator borligini aniqlab nechta tugma borligini
bilishni talab qiladi. Natijalarni tenglashtirish bilan 3x4=12 va 4x3=12 yozuvni
hosil qiladi. Shunga o‘xshash ikkita misol keltirib, ko‘paytuvchilarning o‘rnini al-
mashtirgan bilan ko‘paytma o‘zgarmaydi degan umumiy xulosani keltirib chiqara-
di.
5.
Mashq metodi.
Matematika o‘qitishning o‘ziga
xos xususiyati shuki, yangi material bilan
tanishish hamda tegishli bilim o‘quv va malakalarni hosil qilish o‘quvchilar
tomonidan mashqlar tizimini, ya’ni, ma’lum matematik topshiriqlarni bajarish or-
qali amalga oshiriladi. Mashqlar material mazmuniga va matematik srukturasiga
qarab turlicha bo‘lishi mumkin: ifodalarning qiymatini topish, taqsimlash, tengla-
malarni yechish, masalalar yechish va h.k. Mashqlar har xil bo‘lishi mumkin:
darslikdan olingan va uni o‘qituvchi
yozdirishi mumkin, odatdagi yoki qiziqarli
ko‘rinishda, didatik o‘yin shaklida va h.k.
Darsda ayniqsa tayyorgarlik mashqlari muhim ahamiyatga ega. Bu mashqlar
shunday xaraktyerda bo‘ladiki, uning mazmunida oldingi o‘quv materialini takror-
lash, mustahkamlash va yangi materialni o‘rganishga poydevor tayyorlash mum-
kin bo‘ladi. Masalan, o‘qituvchi oldin
8 x 6 = 48 7 x 9=63 6 x 4=24
48 : 8= 63 : 9= 24 :6=
mashqlarni yechirgandan keyingina x*3=21 ko‘rinishdagi
tenglamani
yechishga o‘tadi.
Yangi material bilan tanishish asosan o‘quvchilar bajaradigan mashqlar tizimi
orqali amalga oshiriladi. Mashqlarni o‘rinli bajarishning eng asosiy yo‘li
ko‘rgazmali qilib bajarishdir. Shuning uchun matematik tushunchalar va qonuni-
yatlar bilan tanishtirishda to‘plamlar ustida amallardan va tegishli arifmetik amal-
larning yozilishidan foydalaniladi.
Masalan, 4+3, o‘quvchi 4 ta qizil doiracha va 3 ta qizil doiracha olib ularni
birlashtirib 7 ta doiracha hosil qildi. 4+3=7 deb yozdi, keyin doirachalarni ranglar
bo‘yicha ajratib 7 - 4=3 yoki 7-3=4 ni hosil qildi: agar yig‘indidan
qo‘shiluvchilardan birini ayirsa ikkinchi qo‘shiluvchi hosil bo‘ladi.
Dostları ilə paylaş: