O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus

Harakatlar va sa'i-harakatlar.
 
Toshning ogirligini bilish uchun uni 
kutarib kurmok, parashyutning chidamliligini aniklash uchun esa unda 
samolyotdan sakrab kurmok kerak. Kishi toshni kutarayotib va 
parashyutda tushayotib, faoliyat orkali ularning real xususiyatlarini bilib 
oladi. U ana shu real xarakatlarni timsoliy xarakatlar bilan almashtirishi, 
ya'ni "tosh ogir" deb aytishi yoki parashyutda tushish tezligi va 
treaktoriyasini tegishli formula buyicha xisoblab chikishi mumkin. lekin 
xamisha xam ish amaliy faoliyat birinchi galda turadi. Ushbu faoliyatda 
fakat tosh yoki parashyutning emas, balki kishining xam uz xususiyatlari (u 
nima uchun toshni kutardi, parashyutdan foydalandi va xokazo) xam 
namoyon buladi. Amalyot kishining nimani bilishi va nimani bilmasligini, 
uning olamda nimani kurayotgan va nimani rad etayotganini belgilaydi va 
kursatadi. Boshkacha suzlar bilan aytganda, u kishi psixikasining 

---

174 
mazmunini va uning mexanizmlarini belgilab beradi va shu bilan barobar 
ularni namoyon kiladi. 
Faoliyatga yullagan maksad, odatda, yo kuprok, yo ozrok darajada 
uzoklashgan buladi. Shuning uchun xam unga erishish kishi ana shu 
maksad yulida xarakat kila borgan sari uning oldida paydo buladigan kator 
juz'iy vazifalarning kishi tomonidan izchilik bilan xal etila borishidan tarkib 
topadi. 
Faoliyatning yolgiz bitta oddiy joriy vazifani bajarishga 
yunaltirilgan nisbatan tugallangan xar bir shunday kismi harakat 
deb ataladi
. 
Kishining narsalar bilan kiladigan sa'i-xarakatlari taxlili shuni 
kursatadiki, ularning barchasi xam, tashki rang barangiga karamasdan, 
koida tarikasida gavdaning, oyoklarning va boshning yordamchi sa'i-
xarakatlari bilan birga kushilgan uchta oddiy kismdan-"olish", "kuchirish", 
"kuyib yuborish"dan tarkib topadi. Sa'i-xarakatlarning xar xil turlarida bu 
kismlar uz trayektoriyasi, kanchalik davom etishi, kuchi tezligi, sur'ati 
(ma'lum bir vakt mobaynida takrorlanish soni) bilan va ular tananing kaysi 
bir kismi bilan bajarilishiga karab farklanadi. Sifat nuktai nazaridan sa'i-
xarakatlar anikligi, nishonga tegishli, epchilligi va uygunlashganligi bilan 
belgilanadi
.