O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus

Ball	Baho
Talabaning bilim darajasi
86-100	A’lo (5)	Xulosa va qaror qabul qilish; ijodiy fikrlay olish; mustaqil mushohada yurita olish; olgan bilimlarini amalda qo’llay olish; mohiyatini tushunish; bilish, aytib Berish; tasavvurga yega bo’lish.
71-85	Yaxshi (4)	Mustaqil mushohada yurita olish; olgan bilimlarini amalda qo’llay olish; mohiyatini tushunish; bilish, aytib Berish; tasavvurga yega bo’lish.
55-70	Qoniqarli (3)	Mohiyatini tushunish; bilish, aytib Berish; tasavvurga yega bo’lish.
0-54	Qoniqarsiz (0-1-2)	Bilmaslik; aniq tasavvurga yega bo’lmaslik.

Yakuniy nazoratda “Yozma ish”larni baholash mezoni

Yakuniy nazorat “Yozma ish” shaklida amalga oshirilganda, sinov ko’p variantli usulda o’tkaziladi. Har bir variant 4 ta nazariy savol va 1 ta amaliy topshiriqdan iborat. Nazariy savollar fan bo’yicha tayanch so’z va iboralar asosida tuzilgan bo’lib, fanning barcha mavzularini o’z ichiga qamrab olgan.

Har bir nazariy savolga yozilgan javoblar bo’yicha o’zlashtirish ko’rsatkichi 0-6 ball oralig’ida baholanadi. Amaliy topshiriq esa 0-6 ball oralig’ida baholanadi. Talaba maksimal 30 ball to’plashi mumkin.

Yozma sinov bo’yicha umumiy o’zlashtirish ko’rsatkichini aniqlash uchun variantda berilgan savollarning har biri uchun yozilgan javoblarga qo’yilgan o’zlashtirish ballari qo’shiladi va yig’indi talabaning yakuniy nazorat bo’yicha o’zlashtirish bali hisoblanadi.

«Fazo jismlarining kelib chiqishi va evolyutsiyasi» tanlov fani bo’yicha reyting nazoratlari GRAFIGI

Jami o’quv yuklama: 104 soat, shundan ma’ruza – 22 soat, seminar- 22 soat, mustaqil ta’lim - 60 soat.

Mavzularning tartib raqami	O’quv yuklama, soat				Nazorat
	Ma’ruza	Seminar	Mustaqil	Jami	turi	shakli	bali		muddati (hafta)
							maksimal	sara lash (55%)
Joriy nazorat
Seminar 1-4 Seminar 4-8		11 11	15 15	26 26	1-JN 2-JN	Yozma Yozma	18 17		Sentyabr 4-xafta, Dekabr 4- xafta
Oraliq nazorat
Ma’ruza:1-8	22		30	52	1-ON	Og’zaki	35		Yanvar 2-xafta
ΣJN+ ΣON							70	39
Yakuniy nazorat
Ma’ruza: 1-8 Seminar: 1-8	22	22	60	104	YaN	Yozma	30		jadval bo’yicha
ΣJN+ ΣON+YaN							100	55

Tavsiya etilgan asosiy darsliklar va o’quv qo’llanmalar ro’yxati

Asosiy darsliklar va o’quv qo’llanmalar

1. 
   A. V. Loktin, V. A. Marsakov Leksii po zvyozdnoy astronomii, Ural MGU. 2009, 280 bet
   
2. 
   Nuritdinov S. A. Galaktik astronomiya kursi. Ma’ruzalar matni, O’z MU 2000
   
3. 
   T. B. Borkova, V. A. Marsakov Izbrann’ye zadachi po zvezdnoy astronomii, Rostov – na donu, 2008
   
4. 
   Efremov Yu. N. Ochagi zvezdo obrazovaniya v galaktikax. M.: Nauka, 1989
   
5. 
   J. Binney, M.Merrifield Galaktik astronom, Princeton University Press, 1998
   
6. 
   J. Binney, Scott Tremeine Galaktik Dynamics: Second edition,Princeton University Press, 2008
   
7. 
   Galakticheskaya astronomiya (N. Ya.Sotnikova, kurs leksiy) http;//www.astro. spbu. Ru/staff/nsot/ Teaching/galast/galast.html
   
8. 
   www.astronet.ru/db/boobks/
   
9. 
   M. N. Dagayev Astrofizika, 1988
   

Qo’shimcha adabiyotlar

1. 
   Kulikovskiy P. P. Zvezdnaya astronomiya. M.; Nauka,1982
   
2. 
   Nuritdinov S. N.Samon Yo’li (fizikasi). Toshkent, FAN. 1989
   
3. 
   Voronsiv – Velyaminov B. A. Sbornik zadach I prakticheskix iprajneniy po astronomii. M. Nauka. 1974
   
4. 
   Marochnik L. S. suchkov A.A. Galaktika.M.: Nauka,1981
   
5. 
   Agekyan T.A. Zvezd’. Galaktika, Metagalaktika, M, Nayka, 1982
   
6. 
   Fizika kosmosa, Malenkaya ensiklopediya. Pod red, akad. R.A. Sunyaeva. M; IE, 1986
   
7. 
   Xodj P. Galaktiki. M.; Nauka, 1990
   
8. 
   Suchkov A. A. Galaktiki; znakom’e i zagadochn’e. M.; Nauka, 1988
   
9. 
   Mirtadjiyeva K.T. Disser, na soiskanie uch. step. kan. fiz – mat. Nauka, 2002
   

Kirish
O’tgan asrlarda fazo jismlarning (oy, planetalar, ularning yuldoshlari, kometalar va bizga juda yaqin bo’lgan yulduzlar) harakati haqiqiy va nisbiy bo’lib, yaxshi o’rganilgan edi. Lekin fazo jismlarining fizik tabiatini astronomlar qisman tasavvur qilganlar. 1951 yildan boshlab astronomiyada fotografiya usuli qo’llanila boshlandi va bu asosda 1954 yilda Kirxgor G. va R. Bunzenlar spentral analizga asos soldilar. Fazo jismlarining fizik tabiatiga tadqiq qilish imkoniyati tug’ildi.

Hozirgi sharoitda astrofizikaning erishgan yutuqlari turli xil usullar asosida fazo jismlarining fizik holatini va tabiatini o’rganishga asosiy rol o’ynayapti.

Koinotda o’tkazilgan eksperimentlar asosida erishilgan yutuqlar, Yerni Yerga yaqin bo’lgan oblastni tadqiqotlari, katta aniqlik bilan Oyda, Venerada, Marsda va boshqa fazoviy jismlarni fizik tabiati to’g’risida aniq ma’lumotlarga ega bo’lindi. Kosmik apparatlar yordamida yangi fizik – kimyoviy ma’lumotlar olishga imkoniyat tug’ildi. Bu esa fazoviy bir butunligini materialigini isbotlashga asos bo’ldi. Ma’lumki, Quyosh sistemasida shar shaklidagi ulkan jismlardan iborat bo’lgan planetalar quyidagi tartibda uzoqlashgan: Merkuriy, Venera, Yer, Mars, Yupiter, Saturn, Uran, Neptun. Bu planetalarni fizik xarakteristikalariga qarab ikkita guruxga ajratilgan.

Birinchi gurux – Yer guruhi – Merkuriy, Venera, Yer, Mars.

Ikkinchi guruh – Yupiter guruhi – Yupiter, Saturn, Uran, Neptun.

Birinchi guruh planetalar o’lchamlari va massalari jihatidan uncha katta bo’lmay, sirti qattiq bo’lib, zichligi Yer zichligiga yaqin bo’lib, atmosferaga ega (merkuriydan tashqari). Yer guruhining fizik xarakteristikalari o’rganilgan. Ikkinchi guruh planetalari – Yupiter, Saturn, Uran, Neptun, ularning o’lchamlari va massalari Yer guruhidagi planetalardan farqli bo’lib (kattaroq) kichik o’rtacha zichlikga ega bo’lib, geliy – vodorod atmosferasiga ega bo’lib, tarkibida ammiak (NH₅), metan (CH₄) va sirti esa qattiq emas.