O`zbekstan respublikasi joqari ham orta arnawli bilimlendiriw ministrligi
-TEMA. TURKISTANDA TOTALITAR SOVET HA`KIMIYATININ`
Yüklə 466,39 Kb.
|
| 0-TEMA. TURKISTANDA TOTALITAR SOVET HA`KIMIYATININ`
ORNATILIWI HA`M OGAN QARSI QURALLI HA`REKET REJESĐ :::: 1. Tu`rkstanda totalitar sovet ha`kimiyatının` ornatılıwı ha`m onın` shovinistlik siyasatı. 2. Azatlıq ha`reketinin` baslanıwı, onın` ma`nisi, ha`reketke keltiriwshi ku`shleri 3. Xiywa xanlıg`ı ha`m Buxara a`mirliginin` saplastırılıwı, milliy azatlıq ha`reketi. Rossiyadag`ı fevral`dag`ı demokratiyalıq revolyutsiyanın` jen`isi Tu`rkstannın` da ja`miyetlik-siyasiy jag`dayına ta`sir ete basladı. Bul jerde de jan`a ha`kimiyat du`ziw, sonday-aq musılman jetekshileri avtonomiyag`a erisiw, o`z xalıqlarının` keleshek ta`g`dirin sheshiwge ha`reket ete basladı. A`sirese Petrogradqa oktyabr` qurallı ko`terilisinin` jen`iske erisiwi, Tashkenttegi waqıyalardın` rawajlanıwın tezlestirip jiberdi. 27 -oktyabr`den baslap revolyutsiyalıq ku`shler menen Patsha generalı Korovichenko a`skerleri arasındag`ı qurallı soqlıg`ısıwlar dawam etti. 1917 -jılı
-noyabr` ku`ni Tu`rkstan u`lkesi Soveti, Tashkent Sovetinin` atqarıw Komiteti ha`m a`skeriy Komitet xalıqqa qaratılg`an U`ndewin ja`riyalap, Tashkentte qurallı ko`terilis jen`iske eriskeni tuwralı xabar etti. Tashkentte jumısshılar menen soldatlardın` qurallı ko`terilisi jen`iske eriskennen keyin ha`kimiyat du`ziw haqqındag`ı ma`sele ortada turdı. Jumısshılar menen soldatlar deputatları Sovetlerinin` Sh - u`lke s`ezdi noyabr`de jumıs basladı ku`n ta`rtibinde : u`lke ha`kimiyatın sho`lkemlestiriw orınlarda ha`kimiyat du`ziw. Tiykar salıwshı ma`jiliske saylawlar ma`seleleri turdı. S`ezde sho`lkemlesken fraktsiyalar o`z 44
platformaların bayan etti. Bol`shevikler koalitsiyalıq hu`kimet du`ziw pikirin u`zil-kesil biykarladı.
Al solshıl eserler u`lke ha`kimiyatı organına musılman proletariatının` wa`killerin de kirgiziw mu`mkin dep esapladı. On`shıl eserler ha`m menshevikler barlıq demokratiyalıq sho`lkemler qatnasatug`ın ha`m orınlardın` yarımı musılman xalıqtın` wa`killerine beriletug`ın koalitsiyalıq hu`kimet du`ziwdi jaqlap shıqtı. S`ezde so`zge shıqqan ulamashılardın` jetekshileri Sheralı Lapin s`ezd qatnasıwshıların ″ tu`rli musılman toparlarının` birlesken ken`esi ″
Sheralı Lapin usıng`an platforma biykar etildi. S`ezd bol`shevikler, solshıl eserler ha`m maksimialistler (eserler partiyasındag`ı toparlardın` biri) revolyutsiyası negizinde tayarlang`an deklaratsiyanı qabıl etti. Bul deklaratsiya u`lkenin` revolyutsiyalıq ha`kimiyatın sho`lkemlestiriwdin` bag`darların xabarladı : ″
ha`zir Tu`rkstan u`lkesi xalıq Komissarları Soveti dep atalatug`ın Jumısshı, soldat ha`m diyxan deputatlarının` u`lke Soveti ″ ha`kimiyatın joqarg`ı organı, dep dag`azalanadı xalıq hu`kimettin` quramına jergilikli xalıqtan birde wa`kil kirgizilmedi. U`lke ha`kimiyattın` du`ziw ma`selelerinde Tu`rkstanlı bol`sheviklerdin` tutqan jolına o`tken jumısshılardın`, soldatlar ha`m diyxanlar deputatlarının`, III u`lke s`ezdinin` qararları, Rossiya respublikası xalıq komissarları sovetinin` bir neshe nızamı aktleri menen tastıyıqlang`an. Tu`rkstan bol`shevikleri ha`m solshıl eserler Tu`rkstan musılman xalqının` u`lkeni basqarıwg`a xuqıqın biykarlap, ha`kimiyat haqqındag`ı ma`seleni kelisip sheshiw imkaniyatın biykar etti. Sonlıqtanda bul ha`reketler u`lke musılmanlarının` ayrıqsha IV s`ezdinin` jumısına ta`sir jasadı. S`ezd 26
ma`sele s`ezdin` dıqqat orayında turdı. Avtonomiya ha`m biyg`a`rezlik ja`riyalaw haqqındag`ı pikirdi ha`mme qollap-quwatladı. Sho`lkemlestiriletug`ın ma`mleketlik du`zimnin` atı 28 - noyabr` ku`ni belgilendi-og`an ″
″ degen at qoyıldı. S`ezd pu`tkil Rossiyalıq tiykar salıwshı ma`jilis shaqırılaman degenshe ha`kimiyattı jan`adan du`zilgen ″ waqıtsha Tu`rkstan Soveti ″
″
Waqıtsha hu`kimettin` prezidiumına s`ezd 8 adamdı sayladı :
ministr, ishki isler ministri, Đslam Shaaxmedov bas ministrdin` orınbasarı, Mustafa Shokaev sırtqı isler ministri, Ubaydulla Xojaev a`skeriy ministr ha`m basqalar solardın` qatarına kiredi. Qalg`an to`rt orın evropalı xalıqtan saylang`an wakillerdin` iyelewi ushın qaldırıldı. Avtonomiyanın` dag`azalawın Tu`rkstan xalıqları ko`pten berli a`rman etken o`zinin` milliy ma`mleketke iye bolıw dep bildi, bug`an juwap retinde g`alaba birlik ha`reketi baslandı. Al, u`lkenin` Sovet organları avtonomiyalı Tu`rkstan waqıtsha hu`kimetin ta`n almaytug`ının birinshi ku`nlerden baslap-aq ma`limledi. Sonın` menen birge avtonomiyalıq ha`rekettin` o`zinin` ishinde musılman xalqının` tu`rli sotsiallıq qatlamları ha`m toparlarının` ma`plerine qorg`aytug`ın basshılar arasındag`ı kelisiwshilikler barg`an sayın ku`sheydi. M.Tanıshbaevtın` ornına M.Shokaev bas ministr bolıp tayınlandı. Azıq-awqat ma`seleleri, a`skeriy ha`m finans ma`seleleri waqıtsha hu`kimet ushın u`lken mashqalalarg`a aylandı. Qarsı ta`reptin basqınshılıg`ı da ku`sheyip bardı. Artilleriya menen kurallang`an K.Osipov basqınshılıg`ındag`ı otryadtın` Qoqang`a keliwi ha`m qalanın` artilleriya ta`repinen oqqa tutılıwı, waqıtsha hu`kimettin` ha`m qala xalqının` sawashta qatnasıwların biyhuwda etti. So`ylesiwler barısında bol`shevikler ta`repinen usınılg`an ″ paraxatshılıq sha`rtnamasın ″
- fevral`da qol qoyıldı. ″ Tu`rkstan avtonomiyası ″
ja`miyetlik-siyasiy jag`day og`ada keskenlesti. 1918 -jılı
-aprel`de s`ezd RSFSR quramına kiretug`ın Tu`rkstan avtonomiyalı respublikasın du`ziw haqqında qarar etti ha`m ″ Tu`rkstan sovet federativlik respublikası haqqındag`ı nızam ″ da tastıyıqlandı. Oraylıq Atqarıw komitetinin` baslıg`ı bolıp bol`shevik P.A.Kobezov saylandı. Tu`pkilikli xalıqtın` wa`killeri Tu`rkstan respublikası Oraylıq atqarıw komiteti menen xalıq komissarları sovetindegi orınlardın` besten bir boleginen kemiregin ha`m jergilikli sovetler quramınan yarımınan ko`biregin iyeledi. 45
1918
-jıldın` ekinshi yarımında Tu`rkstanda siyasiy jag`day keskin da`rejede awırlastı. Ekonomikalıq qıyınshılıqlar, azıq-awqattın` jetispewshiligi siyasiy dag`darıs penen tag`ı da teren`lesti. Tu`rkstanda sovet ha`kimiyatı qıl u`stinde turdı. Tu`rkstan respublikasının` a`skeriy komissarı K.Osipov ha`m onın` ideyalıq pikirlesleri o`zlerine isenip tapsırılg`an a`seriy bo`limlerge arqa su`yep 1919 -jılı
yanvar` ku`ni Tu`rkstan respublikasında a`skeriy awdarıspaq jasawg`a ha`m a`skeriy diktatura ornatıwg`a urınıp ko`rdi. 14 Tu`rkstan komissarları atıp taslandı. Biraq jumısshılar bul til biriktiriwlerdi qollap-quwatlamadı ha`m ol bastırıldı. 2 . Tu`rkstanlılardın` otryadı menen qızıl armiya arasındag`ı urıslar 19
9 -jıldan
dep esaplanadı, ha`m patsha hu`kimeti da`wirinde de ju`z berip turg`an belgili waqıyalardın` atına sa`ykeslep, olardı ″ baspashılar ″
Tu`rkstang`a kelip jetken RKP Oraylıq komitetinin` wa`killerinin` ta`siri astında u`lkenin` sovet ha`m partiya basshılıg`ı son`ın ala sovet ha`kimiyatına qarsı qurallı ko`teriliste ken` xalıq massası qatnasqanının` to`mendegilerden ibarat basqa sebeplerin ta`n alıwg`a ma`jbu`r boldı. Tu`rkstan Avtonomiyası hu`kimetinin` qıyratılıwı ha`m bunnan keyin jergilikli xalıqqa qarsı jazalaw kompaniyasının` ha`wiJ aldırılıwı. -xalıq arasında g`alabalastırılmag`an ″ sotsialistlik ″
medreselerdi jawıp taslaw, qazılardın` jumısın qadag`an etiw, sanaat karxanaların, ha`tte o`nermentshilik karxanalarında konfiskatsiyalaw, g`a`lle monopoliyası, azıq-awqat bo`listiriliwin engiziw, prodotryadlar (azıq-awqat jıynawshı otryadlar) xızmetin, bazarlardı jawıp taslaw, erkin sawdanı toqtatıw ha`m basqalar. Qurallı ha`rekettin` g`alaba TU`S alıp ketiwin, mine usı ha`diyseler belgilep bergeninde shubha joq. Biraq, onın` kelip shıg`ıwının` ha`m uzaqqa sozılıwının` to`rkini biraz teren` sebeplerge-g`a`rezsizlikke ha`m koloniyazatorlardan qutılıwg`a umtılıwdın` Orta Aziya xalıqları sanasına teren` sin`ip ketkenligine baylanıslı edi. Tu`rkstan xalıqlarının` azatlıq ha`m g`a`rezsizlik ushın alıp barg`an 30 -jıllardan ortalarına shekem ga` jen`isli, sa`tsizlik penen dawam etken qurallı gureslerde en` g`alabalıq TU`Ske iye bolg`an, milliy-azatlıq ha`reketi tariyxına, umtılmas betlerdi jazıp ketken da`wiri onın` baslang`ısh da`wiri 1918 -jıldın` fevralınan 1920 -jıldın` fevralına shekem etken da`wiri boldı. Azatlıq gu`resinin` birinshi bayrag`ın avtonomiyalı Tu`rkstan qıyratılg`annan keyin qalg`an milliy armiyasının` komandiri kishi Ergash basshılıg`ında bolıp ko`terip shıqtı. Ol qazalang`annan keyin u`lken Muxammad Aminbek Axmadbekov qosıldı. 1918 -jıldın` mart ayının` aqırında Pashkir (Kokan tubinde) awıllarında 40
kurbashılardın` qatnasıwında bolıp otken quraltayda birden-bir komandirlik duziw haqqında qarar qabıl etildi. Joqarı bas komandir bolıp Erg`ash saylandı. Azatlıq ushın ha`rekettin` qatarları qısqa muddet ishinde birneshe ese ko`beydi. Olardın` sanı haqqında ha`rqıylı mag`lıwmatlar bar. Erg`ash qurbashı jetekshiliginde 1918 -jıldın` o`zinde-aq olardın` ha`r birindegi adamlardın` sanı 1800 ge shekem jetetug`ın 70 otryad bar edi. 1918
gu`zine kelgende armiyadag`ı barlıq jigitlerdin` ulıwma sanı 15 mın`g`a jetti. 1919
ba`ha`rinde pu`tkil Ferg`ana derlik qurbashılar otryadlarının` baqlawı astına etti. Sovet ha`kimiyatı is ju`zinde tek qalada, temir jol stantsiyalarında saqlanıp qaldı. Sovet ha`kimiyatı bul qıyın jag`daydan shıg`ıwdın` jolı g`a`rezsizlik ushın ha`reket qatnasıwshılarına ulıwma a`piw (keshirim) dag`azalawdan ibarat dep bilip, 1919 - jılı 7
Tu`rkstan Oraylıq atqarıw komiteti g`a`rezsizlik ha`reketi qatnasıwshılarına g`alaba keshirim beriwdi dag`azaladı. Dag`azalang`an keshirim beriw o`z na`tiyjelerin bermedi, tek g`ana kishi otryadlar g`ana ıqtiyarlı tu`rde quralların tapsırdı. Sovet Qıtay shegarasındag`ı Ergashtamda 1919 - jılı 22
kurbashılar kuraltayı g`a`rezsizlik ushın ha`reket tiykarında a`hmiyetli ha`diysede boldı. bul quraltayda ″ waqıtsha Ferg`ana hu`kimeti ″
bolıp Madaminbek saylandı. Madaminbek basshılıg`ında qurbashılar arasındag`ı qarama-qarsılıqlardı saplastırıw ushın tag`ı bir ma`rte ko`riw ushın jumıslar baslandı. 46
Mine, usınday jag`dayda sovet ha`kimiyatı ta`repinen turkkomissiyasının` jumıslarında
siyasiy jumıstı ku`sheyttiriwge a`hmiyet berildi. Ko`pshilik arasında u`git-na`siyat jumısların ju`rgiziwge ha`reket bo`lip shıg`arıldı. Wayran bolg`an diyxan xojalıqların qayta tiklew ushın arnawlı ha`reketlerge qarızlar berildi, diyxanlardan alınatug`ın ma`mleket salıqlarının` mug`darı kemeytirildi h.t.b. Siyasiy ekonomikalıq tarawda a`melge asırılg`an ilajlar unamlı na`tiyjelerin bere basladı. Usınday sha`riyatlarda 1920 -jıldın` yanvar`-fevralında azatlıq ha`reketinin` negizi bazarlarına qarsı ju`rgizgen operatsiya sa`tli bolıp shıqtı. O`zinin` negizgi ku`shlerin saqlap qalıw ushın Madaminbek so`ylesiwler ju`rgizedi. Na`tiyjede 1920 -jılı 6
qoyıldı. Kem-kemnen ku`sheyip baratırg`an ashlıq, azıq-awqat o`nimleri narqının` ha`dden tısqarı ko`teriliwine baylanıslı ja`nede awırlasqan a`skeriy eziwshilik xanlıqlardın` ishki siyasiy turmısında biyqararlıqtı ju`zege keltirdi. Tu`rkmen urıw basshıları mine usınnan paydalanıp, xanlıqta u`stemlik su`riw ushın gures basladı. Joneyt ant ishkennen keyin Asfandiyarxan ta`repinen Hiywa xanlıg`ı a`skerlerinin` komandiri bolıp tayınlandı. Aradan ko`p o`tpey-aq Asfandiyar o`ltirilip, onın` ornına Hiywa xanının` dayısı Abdullaxan otırg`ızıldı. Jo`neytxan Hiywa xanlıg`ının` birden-bir hu`kimdarı bolıp, Rossiya menen Sovet Tu`rkstang`a qarsı urısqa tayarlıqtı ha`wiJ aldırıp jiberdi. Usınday ha`reketlerdin` aldın alıw ushın ha`m Tu`rkstan bol`sheviklerinin` basshılıg`ı a`skeriy ku`shin ko`rsetiw maqsetinde Buxara a`mirligine qarsı a`skeriy atlanıs basladı. Qattı qarsılıq ko`rsetiwlerine qaramastan, bol`sheviklerdin` qosımsha ku`shlerinin` jetiwi a`mirdi sha`rtnama du`ziwge ma`jbu`rledi. 1918 - jılı
- mart ku`ni qızıl to`bede sha`rtnamag`a qol qoyıldı. Usı sha`rtnamanın` negizgi sha`rtleri : A`mir ha`rekettegi armiyasın 12
kemeyttiriw, Buxara a`mirliginde jasırınıp ju`rgen barlıq kontrevolyutsioner ha`m aq gvardiyashılardı tapsırıw, temir jollar ha`m telegraftın` saqlanıwın ta`miyinlew ha`m basqalar sovet hu`kimeti ta`repinen uyımlastırılg`an a`skeriy atlanıstın` haslı man`ızın ko`rsetip berdi. Ol, Buxara a`mirin eskertiw ha`m Buxaranın` sovetlerge qarsı bekiniske aylanıp ketiwine jol qoymawdan ibarat edi. Sovet hu`kimeti Hiywa xanlıg`ı menen de tap usıg`an uqsas pitim jasastı. 1919
9
ku`ni Hiywag`a jaqın taxtada RSFSR menen Hiywa xanlıg`ı arasında jarasıw haqqındag`ı sha`rtnamag`a qol qoyıldı. 1919 -jıldın` jazınan baslap Sovet Tu`rkstanı menen Buxara ha`m Hiywa arasındag`ı qatnaslar tag`ı keskenlesti. A`mir Sayid Alimxan menen Jo`neytxan Sovetlerge qarsı a`skeriy- siyasiy awqam du`zdi. Xanlıqlarda ulıwma mobilizatsiya dag`azalandı. Jo`neytxan A`muda`r`yanın` on` jag`asında aymaqlarg`a hu`jim jasadı, To`rtku`l bir neshe ma`rtebe basqınshılıq astında qaldı. TKP u`lke komiteti ha`m Tu`rkstan Oraylıq Komiteti Hiywa xanlıg`ındag`ı barlıq oppozitsiyalıq ku`shlerdin` birlesiwine ha`m bekkemleniwine erispekshi bolıp, sonday-aq Joneytxang`a qarsı keyiptegi tu`rkmen urıw baslıqları menen bekkem baylanıs ornatıw ha`m bulardın` Joneytxang`a qarsı gu`reslerinde olarg`a ha`r ta`repleme ja`rdem beriwdi usındı. 1919 - jılı
Hiywa xanlıg`ındag`ı waqıyalardın` rawajlanıwına baylanıslı og`an ja`rdem beriw haqqında delegatsiyalardın` kelgenligi haqqında Tu`rkstan Oraylıq atqarıw komitetine, basqada bol`sheviklerge telegramma jiberilgen. Usıg`an baylanıslı 1919 -jılı 23
wa`kili Skalovtın` buyrıg`ı menen a`skerler ″ Joneytxannın` zulımınan azat bolıwda Xiywa miynetkeshlerine ja`rdem beriw ″ wazıypası ju`klendi. Arqa otryad A`muda`r`ya bo`limi aymag`ında ko`terilgen qazaq otryadların joq etip, 22 -dekabr`de aq A`muda`r`yadan o`tip Hiywa xanlıg`ı aymag`ına bastırıp kirdı. Qubladan qubla otryadına a`skeriy bo`limleri 24 oktyabr` ku`ni A`muda`r`yadan o`tip, hu`jim operatsiyaların ken`eyttire basladı. Usı a`skerlerdin` qısımı astında Joneytxan otryadları Gazabad ha`m Taxtag`ı qaray shegindi. 20 -yanvar` ku`ni Joneytxannın` bas rezidentsiyası Taxta qızıl armiya a`skerleri ta`repinen qolg`a alındı.
-fevral`da a`skerler Hiywa xanlıg`ının` paytaxtı Hiywag`a kirip bardı. 1920
2
47
Said Abdulla taxttan waz keshti ha`m pu`tkil ha`kimiyattı Hiywa monarxiyasın awdarıwda
qatnasqan barlıq toparlardın` wa`killerinen ibarat waqıtsha revolyutsiyallıq hu`kimetke tapsırdı. 1920 -jıl
-aprel` ku`ni shaqırılg`an xalıq wa`killerinin` pu`tkil Xarezm kuraltayı Xarezm xalıq Sovet Respublikasın dag`azaladı ha`m onın` Konstitutsiyasın qabıl etti. Quraltay respublika hu`kimetin- xalıq ministrler sovetin du`zdi, onın` baslıg`ı bolıp : jas Hiywalalılar jetekshilerinin` biri Paluaniyaz Yusupov saylandı. Solay etip, jas xiywalalılardın` ha`m tu`rkmen urıwları baslıqlarının` bir bolegi sovet qurallı ku`shlerinin` ja`rdeminde monarxiya ta`rtibin awdarıwg`a erisip, ha`kimiyattı o`z qollarına aldı. Buxaradag`ı waqıyalar da usıg`an uqsas rawajlanıp bardı. A`mirdin` Sovet Rossiyası menen qatnasların jaqsılawdı qa`lemegeni, bol`shevikler ta`rtibin qabıl etpegeni, urısqa ku`sh salıp tayarlıq ko`rgeni, Sovetlerge qarsı barlıq ku`shlerge o`z aymag`ınan baspana bergeni Sovet basshılıg`ın qaweterlendirdi. 1920 -jılı avgust ayının` da`slepki ku`nlerinde V.Đ.Leninge jiberilgen telegrammada M.V.Frunze bılay degen edi : ″
: 1
) ma`mlekettegi ishki revolyutsiyalıq protsesstin` rawajlanıp barıwına u`mit baylaw ha`m usı payıttı ku`tip turıw : 2
) sırtqı ku`shler esabınan revolyutsiyanı sho`lkemlestiriw ″ , tag`ı da ol a`mirlikti tez arada joq etiw za`ru`r dep esaplaytug`ın bolsa, ol jag`dayda ekinshi jol, yag`nıy ku`shlerimizdin` revolyutsiyalıq jol menen tikkeley qatnasıwın sho`lkemlestiriw g`ana qaladı ″ . Bul ma`sele boyınsha Moskva 1920
10
-jılı
-avgustta-aq Buxara xanlıg`ında revolyutsiyalıq jag`day pisip jetiskenligin ko`rsetip, a`mirdi ha`kimiyattan awdarıw tuwralı qarar qabıl etti ha`m Buxaranın` miynetkesh xalıqların a`sirler boyı dawam etip kiyatırg`an feodallıq zulımlıqtan ha`m a`mir eziwinen qutqarıw ushın ja`rdem sorap Tu`rkstan komissiyasına mu`rajat etti. 1920 -jılı
-avgust ku`ni Frunze tu`rkfront a`skrelerine ″
″ buyrıq berdi. U`lken qarsılıqlarg`a qaramastan, qosımsha ku`shlerdin` ja`rdemi menen 1920 -jılı
- sentyabr`de tu`rk front a`skerleri ha`m Buxaralılardın` ıqtiyarlı bo`limleri Buxarag`a kirdi. 1920 -jılı
-sentyabr`de baslıq Abdiqadır Muxiddinov basshılıg`ında ulıwma Buxara revolyutsiyalıq komiteti ha`m respublika hu`kimet-xalıq Ministrler Soveti du`zildi, onın` baslıg`ı bolıp F.Xojaev tayınlandı. 1920 -jılı 6
8 oktyabr` ku`nleri bolıp o`tken xalıq wakillerinin` birinshi ulıwma Buxara quraltayı Buxaranı ha`kimiyat jumısshı ha`m diyxanlar qolında bolg`an xalıq Sovet respublikası dep dag`azaladı. Azatlıq ushın ha`rekettin` otryadları Tu`rkstanda, Xarezmde, Buxarada sovet ha`kimiyatına, onın` u`lkenin` jergilikli xalıqlarının` ma`plerin biykarlawshı siyasatına qarsı turg`an u`lken faktor bolıp qala berdi. Olardın` negizgi bo`legin diyxanlar qurag`an edi. Bul ha`rekette qalalılar da, ha`r qıylı ka`sip iyeleri de qatnastı. Buxara respublikasında azatlıq ushın ha`reket ma`mlekettin` u`lken bo`legin-oraylıq, shıg`ıs ha`m batıs bo`legin o`z ishine aldı. Ma`mlekettin` batıs bo`leginde 50 ge jaqın otryad ha`reket etip olardın` qatarında 6 mın`nan aslam adam bar edi. Bularg`a qarsı qızıl armiyanın` jaqsı qurallang`an ha`rekettegi bo`lemleri bag`darlandı. Xarezmde azatlıq ha`reketke Jo`neytxan basshılıq etti. 1921 -jıldın` jazında Qon`ıratta ko`terilis boldı. Bir neshe qalalar gu`resshilerdin` qolına o`tti. 1922 ha`m
-jıllarda ha`rekettin`
a`tirapında 10 - 15
ma`jbur etti. Biraq ha`reket dawam ete berdi. |