ÖZÜ VƏ ustadi haqda məlumat

848

 

 

848

 

iran aşıqlarının dastanları    

 

 

 

 

 pənahəlı dayısına da deyir:  

 

sənə deyim gözəl dayı,  

allahdan alasan payı, 

 obaya salma hay – hayı 

 dayıcan allaə saxlasın 

 

 

 

 

 

BƏXTİYAR  ƏLİ  MURADİ 

MUĞAN OĞLU

 

 

 

---

849

 

 

849

 

iran aşıqlarının dastanları    

 

 

 

   Bəxtiyar  Əli  Muradi  1960  –  cı  il  güney  Azərbaycanın 

Parabad  şəhrində  dünyaya  göz  açıb.  23  yaşından  Aşıqlığa 

başlamışdı  10  Aşıqlıq  edəndən  sora  yazıb  yaratmağa 

başlıyıb və bir neçə şer kitablarının müəllifidir . amma mən 

burda  bu  ustadin  “Muğan  oğlu  və  Zöhrə  Xanım” 

dastanından bir balaca məlumat vermək niyətindiyəm. 

     çox  qədim  zamanlardan  bəri  dünya  millətləri  arasında 

çoxlu dastanların  yaranması  , gəlişməsi  və  eləliklə də  son 

nəsillərə  gəlib  çatması  danılmaz  bir  həqiqtdir.  biz 

azərbaycanlılar  dünya  xalqları  içində  daha  çox  folklorık 

dastanlara  və  bu  kimi  mili  sərvətlərə  malık  olan 

millətlərdən  sayılmaqdayıq.  daha  açıq  söz  bu  ki  , 

ulusumuzun  içində  çeşidli  varıyantlar  ilə  söylənilən 

əfsanələr  ,  nağıllar  ,  hıkayələr  ,  ruayətlər  və  şıfahı 

ədəbiyatımızın  başqa  yönlərinin  nəqdr  deyəsn  bül  ,  eyni 

halda  yayğın  olduğu  dünya  folklorşunaslığının  gözü 

önündədir.  aşiq  dəstanlarımıza  gəldikdə  ,  yüzlərcə  çox 

həcəmli  və  daha  çox  iki  sevgilinin  ,  və  bəzən  də  iki 

sevgiliaylə  yanaşı  neçə  ınsanın  yaşayışının  aynası  kimi 

meydana  çıxan  bu  dastanlar  ,  lirik  və  eşq  -  məhəbbət 

dastanı  olsalar  da  ,  bir  sırasında  sevgiaylə  yanaşı  dini  , 

ictimay  ,  həması  məzmunlar  ,  vətən  sevgisi  və  başqa 

sevgilər  də  duyulmaqdadır.  özəlliklə  bu  Aşıq  yaradıcılığı 

sünücü  olan  lirik  dastanlar  kimi  dastanları  ,  türk  olmayan 

oluslarda  tapmaq  olmaz  ,  -  deyəbilməsk  də  ,  çox  az  tapa 

bilərik.  gözünüz  qarşısında  olan  bu  kitab  ,  mualıfın  özəl 

yaşayışından  qaynaqlansa  da  ,  ınsanların  susıal  həyatında 

baş vern çoxlu olaylar , gör - götürlər və başa kəlmhə¬ləri 

andıran  və  açıb  göstrn  ,  habelə  oxucu  və  dinləiycilərə 

öyrədici  olaraq  ,  təcrübə  qazandıran  bir  əsərdir.  demək 

---

850

 

 

850

 

iran aşıqlarının dastanları    

 

 

 

şairlik  və  Aşıqliq  sənətində  düşüb  -  çıxmış  ,  görüb  - 

götürmüş muğan oğlu , yaşayış boyu gördüyü , düydüğü , 

sınaqdan  keçirdiyi  çoxlu  olaylar  və  biliklərlə  bu  əsərini 

zənginlşdirmişdir.  şıfahı  xalq  ədəbiyatı  və  el  bilimlərimiz 

eylə alışmış , onsıyt qürmüş müəlıf " bəxtiyar əli - məradı " 

«  muğan  oğlu»  bu  əsərini  folklorık  dəstanlar  kimi 

yaratmağa çalışmışdır. bünagörə də onun özünü tanımayan 

hər bir oxucu və dinləiyci bu günə kimi folklorık dəstanlar 

ilə alışdığı və ya onlara öyrndiyinin ocundan , bu kitabı ilk 

dönə  oxuduqda  və  ya  eşitdikdə  ,  bir  folklorık  aşiq 

dastaniaylə oz bə oz olduğunu duyacaqdır. məsəla bu kimi 

şer parçalarını oxuyanda: 

 

 hazarat qilicsiz qırğına verirə 

 sevdigim gözlin ədası məni 

 mən görndən huşum çıxıb başımdan 

yandırıb bir qAşıq badası məni 

 

muğan  oğlu  ,  bu  kitabında  realızm  və  idealızmı  çox 

bacarıqla yüğürmüş , özünün və özü taledə olan ınsanların 

yaşayışından çeşidli yönlər göstrmklə yanaşı , çoxlu öyüdlə 

dolu  şerlərini  də  oxucularına  çatdırmağa  can  atmış  ,  bu 

məqsədə isə oğurla çatabılmışdır. örnək olaraq:  

birinin qəsdinə açma əllərın 

 xeyrin görn olmaz bəd əməllərin 

 gözü tərəzidir , bizim ellərin 

 arxanı büş quyar yada güvənmə 

 

habelh:  

oıan qəflt yuxusundan ömür - gün hər an gedir  

---

851

 

 

851

 

iran aşıqlarının dastanları    

 

 

 

əhqiqtin  yollarını  çoxu  görmür  yan  gedir  ey  imkanı  olan 

kəslər məzlumlara yar olun  

acl gəlir aman vermir , sultan gedir xan gedir  

 

bir  sıra  yaramazlar  və  onların  ürək  bulandırıcı  ışlərını 

qınasın  ,  onların  ıç  əvٍəzlərını  özələrinə  göstrmklə 

tutduqları  yoldan  qaytarsın  deyə  ,  bu  ictimay  və  mədəni 

xadım  atalar  sözlərimiz  və  məsəllərimizdən  də  yerli 

yerində 

faydalanmış  ,  onları  el  içində  yaşayan 

ağsaqqalların  dilindən  söyləmklə  ,  atalar  sözlərinə  olan 

munasıbtı və ağsaqqallara bəslədiyi sayğı - hörməti də belə 

hay  -  küysvٍz  dilə  gətirmişdir.  sözümüzə  şahıd  kitabın 

mətnində  neçə  yerdə  ışlənn  atalar  sözləri  və  məsəllərdən 

götürülən  aşağıdakı  cümlələrdir.  qızım  ,  atalar  deyiblər: 

yaman gəvٍnün ömrü az olar. - ot gaə yolun yuxarısında bitr 

,  gaə  aşağısında.  -  namrdin  atı  dəvٍnıada  üç  gün  qaçar.  bu 

kitab , neçə ıllık tanışlığımda fəkirləri və yaşayişiaylə tanış 

olduğum şair və aşığın dünyagörüşü , arzı - istəkləri , aeylə 

, eləcə də yaxın qühümlariaylə davranışı və otur - durları - 

nin  görünüşüdür.  demək  onun  həyatı  və  düşüncələ 

yaxından  tanış  olan  adam  ,  əsəri  oxumaqla  nə  qədər  real 

yazıldığını başa düşəckdir. 

 

 

MUĞAN OĞLU VƏ ZƏHRA 

XANIMIN  DASTANI 

SÖYLÜYƏNİ. 

BƏXTİYAR ƏLI MURAD 

---