Q davranov, B. Aliqulov nanobiotexnologiya

ferritin 
o‘ziga tortgan. Bu 
oqsil temimi organizmda saqlanishini ta’minlaydi. Ferritin molekulasi 
12 
nm 
ga teng bo‘Igan shar shaklida bo4 lib, 24 ta polipeptid 
subbirliklardan tashkil topgan (29-rasm). Shami ichida diametri 8 nm 
ga teng bo‘lgan bo‘shliq boiib, u temir oksogidroksidining (FeOOH) 
nanobo* lakchalari bilan to‘ldirilgan.
Kesimi
29-rasm. Ferritin oqsilini tuzilish sxemasi.
50

---

Ferritinni bitta molekulasi o‘zining bo‘shlig‘ida 4000 temir atomini 
saqlaydi. Kerak boMganida oqsilli qobig‘idagi teshikchalar orqali 
kattaligi 5 nm ga teng bo‘Igan temir oksogidrooksidi tashqariga chiqadi 
va qonga tushib, ular gemoglobin sinteziga sarflanadi. Ferritinni 
tuzilishini va xossalarini modellashtirib, olimlar sun’iy nanomateriallar 
yaratish bilan shug‘ullanmoqdalar. Sun’iy nanomateriallarda temir 
oksogidroksidining bo‘lakchalari g‘ovak matritsalar tarkibiga kiritiladi.
Yuqorida keltirilgan materiallardan ko'rinib turibdiki, oqsillar, 
ayniqsa, murakkab oqsillar nanobiotexnologiya sohasida eng keng 
tarqalgan obyektlardan biriga aylangan. 0 ‘z-o‘zidan savol tug‘iladi: 
Eng
oddiy 
oqsil 
strukturalari - peptidlardan nanotexnologiyada
foydalanish mumkinmi? 
Bu savolga birinchilardan bo‘lib, Isroilning 
Tel-Aviv universiteti olimlari javob berganlar. Ular shisha sirtida 
peptidli nanostrukturalardan tashkil topgan panjara yaratish usulini 
ishlab chiqdilar (30-rasm). Bunda olimlar 
peptidlarni o‘z-o‘zidan
yig‘ilish 
xususiyatlaridan 
foydalandilar. 
Olingan 
peptidli 
nanostrukturalar - ikki xil aminokislotalardan yig'ilgan struktura 
hisoblanadi. Peptidli nanotrubkalardan yasalgan materiallar gidrofob 
xususiyatga ega (ular suvni o‘zidan qochiradilar). Suvni u bilan birga 
mexanik changlami ham o‘zidan qochirib, ular shisha sirtini hamisha 
toza saqlaydi.
30-rasm. О ‘z-o ‘zidan yig 'iladigan peptidli nanotrubkalar.
51

---

Oqsil molekulalari nanobiotexnologiyaning obyekti sifatida