Devlet kýtaplari üÇÜNCÜ baski

İtalyan Rönesansının ve hümanizmin en büyük
temsilcilerinden biri olan Leonardo Da Vinci, 1452 yılında
ailesinin adını aldığı Vinci kasabasında doğdu. Leonardo,
ünlü resmi Mona Lisa üzerindeki çalışmalarını 1506
yılında tamamladı.
Bu resimdeki kadın portresi;
gülümsemesi, garipliği ve anlamının güçlülüğüyle ün
salmıştır.
(........................................................................................)
ASIMO'nun atası E0, 1986'da görücüye çıkmıştı. E0, iki
ayağı üzerinde yürüyebilen ilk robottu. Bu model, 1991
yılında sunulan E6 modeline kadar geliştirildi. 1993'te ise
daha ileri teknoloji ürünü olan P1 modeli tanıtıldı. 1997'ye
kadar P2 ve P3'ü tasarlayan Honda, 2000 yılında dünyayı
ASIMO ile tanıştırdı. 10 yıl içerisinde 45'ten fazla ASIMO
modeli üretildi.
(........................................................................................)
Nezle olduğumuzda, nane limon karışımını hepimiz
denemişizdir. Ya da
yakınımızdan,
“Sana bir nane
limon kaynatayım.” sözünü duymuşuzdur.
nane çok şifalı bir bitkidir. Ama nanenin
şifa olduğu tek hastalık soğuk algınlığı değildir tabii ki.
Naneyi kaynatıp, buharını içinize çekin. Burnunuzun
açıldığını, nezlenizin de kısa sürede geçtiğini göreceksiniz.
bir
Özellikle soğuk
algınlıklarında
(........................................................................................)
25
ASIMO'nun atası E0, 1986'da görücüye çıkmıştı. E0, iki
ayağı üzerinde yürüyebilen ilk robottu. Bu model, 1991
yılında sunulan E6 modeline kadar geliştirildi. 1993'te ise
daha ileri teknoloji ürünü olan P1 modeli tanıtıldı. 1997'ye
kadar P2 ve P3'ü tasarlayan Honda, 2000 yılında dünyayı
ASIMO ile tanıştırdı. 10 yıl içerisinde 45'ten fazla ASIMO
modeli üretildi.
(........................................................................................)
SORULAR
Bir insan, yukarıdaki bilgilerin tamamına sahip
olabilir mi?
Bir felsefeci ile bilim insanının sahip olduğu bilgiler
aynı mıdır?
Bilim insanları, aynı zamanda iyi bir ressam veya
müzisyen olabilir mi? Niçin?
Yukarıda tanıtılan her bir görsel ve açıklama için
farklı bilgi türlerine sahip olmamız gerektiğini
kabul edersek, hangi işlem için hangi tür bilgiye
sahip olmamız gerekir? Açıklamaların altındaki
boş bırakılan alanlara yazınız.
l
l
l
l

---

Uygulayalım-1
Aşağıdaki kavram şemasında bilgi türleri numaralandırılarak verilmiş metinlerde ise bu
bilgi türlerinin kısa tanıtımları yer almaktadır. Metinleri okuyarak hangi metinin hangi tür
bilgiyle ilgili olabileceğini bulunuz ve ilgili metnin başındaki alana yazınız.
26
Beşer Bilimler
î
Sanat Bilgisi
Formel Bilimler
Doğa Bilimleri
1……………………………………
Bu bilginin kaynağı ve nesnesi içinde yaşadığımız ve duyu organlarımızla algıladığımız dış dünyadır. Bu
alanın bilgisi algılama yolu ile edinilir geçerliliği ve doğruluğu ise kişisel tecrübeye dayanır. Bu yüzden bu tür
bilgiler “empirik” bilgi olarak da adlandırılır. Örneğin; “Kavak ağacının yaprakları erken dökülmeye başlamışsa o
seneki kış şiddetli geçecektir. Ya da “Güneş batımında ufuktaki bulutların kızarması ertesi günün yağmursuz
olacağına işaret eder.” yargıları hep bu tür bilgiye örnektir. Bu ifadelerden de anlaşılabileceği gibi bu tür bilgiler
olayların nedenini açıklayamaz ama hayatımızı kolaylaştırır.
2……………………………………..
Din, mutlak varlığa ve onun bildirdiklerine dayanan bir sistemdir. En ilkel bir din olan fetişizmden, politeist
(çok tanrıcılık) ve monoteist (tek tanrıcılık) dinlere kadar bütün dinler insanın evrendeki yeri ve değeri, insan ve
evrenin meydana gelişi ve doğa olaylarını açıklamaya çalışırlar. Çok tanrılı dinlerde bu, farklı tanrılar ve bu tanrılar
arasında meydana gelen ilişkilerle açıklanırken; tek tanrılı dinlerde vahiy ile açıklanır. Ayrıca ilahi olmayan dinlerde
vahiy olmasa bile bir üstün varlığa tam bağlılık vardır. Bu bilgide özne ile nesne arasındaki ilgi “inanç (iman)” ile
kurulur. Bu inanca göre, Tanrı insanlar içinden seçtiği kişilere, yani peygamberlere birtakım temel hakikatleri
bildirir. Dinde bu hakikatlere inanılır ve bağlanılır.
3…………………………………………
Teknik, doğadaki nesneleri bir amaca yönelik olarak araç hâline getirmektir. Bu bilgide özne ile nesne
arasındaki ilişki, bilimsel bilgiyi uygulayarak yaşamı kolaylaştırmak amacı ile kurulmaktadır. Teknik, teorik bir
bilgi olmaktan çok bir şeyin pratik kullanıma dönüştürülmesi ile ilgilidir. En basit mutfak eşyasından buzdolabına,
otomobile ve bilgisayara kadar hepsi bu bilgi içinde yer alır. İnsana fayda sağlayan, hayatını kolaylaştırarak ona
rahatlıklar getiren, alet yapma bilgisine denir.Tekniğin gelişimi ile bilimin gelişimi arasında sıkı bir bağ vardır. Bilim
teknolojiye kaynaklık yaparken teknolojik gelişmeler de bilime yeni alanlar açmakta ve büyük kolaylıklar
sağlamaktadır. Bu tür bilgi tarihsel süreçte alet tekniği, makina tekniği ve otomasyon tekniği şeklinde 3 aşamalı bir
gelişme göstererek günümüze kadar ulaşmıştır.
BİLGİ TÜRLERİ
Bilimsel Bilgi
Gündelik Bilgi
Teknik Bilgi
Din Bilgi
î
Felsefi Bilgi

---

Aşağıdaki kavram haritasında bilimsel bilginin özellikleri verilmiştir. Metinlerde ise bu
bilimsel bilginin özelliklerinin kısa tanıtımları yer almaktadır. Metinleri okuyarak hangi
metnin hangi tür bilgiyle ilgili olabileceğini bulunuz ve ilgili metnin başındaki noktalı alana
yazınız. (İlk ve son özelliklerin cevapları sizin için yapılmıştır.)
Uygulayalım-2
27
4
Bu tür bilgi sezgiye dayalı, duygusal yaşama hitap eden ve insani bir sorunun kavranmasına yol açan
kişisel etkinlikten oluşur. Sanatçı, yaratıcı gücü ile nesnelere yönelir, onları kavrar ve farklı biçimde ifade eder.
Örneğin; bir ressam dertli bir insan portresi çizer, heykeltıraş aynı insanın heykelini yapar, şair ise o insanı tasvir
ederek bir şeyler anlatır. Sanatçı, yöneldiği nesneyi ifade ederken farklı araçları kullanır. Ressam duygu ve
düşüncelerini ifade ederken renkleri; heykeltıraşta taş, bronz ve ağaç gibi materyalleri; şair ise dilin tüm
zenginliklerini kullanılır.
Bu bilgi, güzelliklerin veya estetik değerlerin ortaya konulması sırasında ortaya çıkan bilgidir. Sanatçının
bireysel becerisiyle yaptığı eser hoşlanma, beğeni, güzellik ve haz alma duygusunu ortaya çıkarmak içindir.
Bundan dolayı bu bilgi sübjektif (öznel) tir. Bu tür bilginin ve eserlerin ortaya çıkışında duygular önemli rol
oynar; ama aynı zamanda yaratıcı hayal gücünün, sezginin, yaratmanın ve becerilerin de önemli katkıları vardır.
Bu bilgi türü; olgusal evreni, toplum ve insanı araştırma konusu yapar. Bilimler, formel bilimler
(matematik, mantık), doğa bilimleri (fizik, kimya ve biyoloji) ve beşeri bilimler (psikoloji, tarih ve sosyoloji)
olarak üç gurupta toplanırlar. Bilimsel araştırmalarda akla, gözlem, deney ve kanıta dayanılarak yöntemli bir
şekilde elde edinilen düzenli bilgiler bu türdendir.
İnsanda evrenin, toplumun ve kendisinin başlangıcını bilme isteği vardır. İnsanı bu isteklere iten merak,
hayret ve şüphe duygularıdır. Bu duyguların doyurulması esnasındaki soru sorma ve öğrenme açlığı bu bilgiyi
doğurmuştur. Çünkü insan, daima şu soruları sorar ve bunları cevaplamaya çalışır: Varlığın temeli nedir? Dış
dünya gerçek midir? Gerçeği bilmek mümkün müdür? Bilginin kaynağı nedir? Tanrı var mıdır? Ruh nedir? İyi ve
kötü nedir? Görülüyor ki bu sorulara cevap aramak, bilimden farklı olarak bizi varlık, bilgi ve değer problemi ile
karşı karşıya getirmektedir. Öyleyse bui bilgi, merak eden ve soru soran varlık olarak insanın varlık, bilgi ve
değerler hakkında aklıyla ortaya koyduğu genel düşüncelere dayanan bir bilgidir.
…………………………………
5. ……………………………………..
6. ………………………………..
Tekrarlanabilir.
Tutarlı ve
geçerlidir.
Olgusaldır.
Nesneldir.
Sistemli ve
düzenlidir.
Birikimseldir.
Evrenseldir.
Bilimsel Bilginin
Özellikleri
Kesindir.
1. Bilimsel Bilginin Özellikleri

---