28
Qrup tarixi mәlumatlarda әksini tapmamış hazırkı vәziyyәtlәrin qeydә alınması mәqsәdilә kreditlәr
qrupu üzrә müşahidә oluna bilәn mәlumatlara düzәliş etmәk üçün rәhbәrliyin mühakimәlәrindәn
istifadә edir.
Konsolidә edilmiş maliyyә hesabatlarında maliyyә aktivlәrinin dәyәrsizlәşmәsi üzrә ehtiyat
müddәasının daxil edilmәsi mövcud iqtisadi vә siyasi şәraitlәrә әsasәn müәyyәn olunmuşdur. Qrup
Azәrbaycan Respublikasında belә şәrtlәrdә hansı dәyişikliklәrin baş verәcәyini vә belә dәyişikliklәrin
gәlәcәk dövrlәrdә maliyyә aktivlәrinin dәyәrsizlәşmәsi ehtiyatlarına necә tәsir göstәrәcәyini
qabaqcadan söylәmәk iqtidarında deyil.
31 dekabr 2013-cü vә 2012-ci il tarixlәrinә müştәrilәrә verilmiş ümumi kreditlәr müvafiq olaraq
240,939,572 AZN vә 156,411,847 AZN vә dәyәrsizlәşmә zәrәrlәri üçün ehtiyat mәblәği isә müvafiq
olaraq 7,046,913 AZN vә 3,012,508 AZN tәşkil etmişdir.
Maliyyә alәtlәrinin qiymәtlәndirilmәsi
34 saylı qeyddә göstәrildiyi kimi, Qrup müәyyәn növ maliyyә alәtlәrinin әdalәtli dәyәrini hesablamaq
üçün müşahidә oluna bilәn bazar mәlumatlarına әsaslanmayan giriş mәlumatlarından ibarәt
qiymәtlәndirmә üsullarından istifadә edir. 34 saylı qeyddә maliyyә alәtlәrinin әdalәtli dәyәrinin
müәyyәnlәşdirilmәsindә tәtbiq edilәn әsas fәrziyyәlәrә dair geniş mәlumat, elәcә dә belә fәrziyyәlәr
üzrә hәssaslıq tәhlilinin tәfәrrüatları göstәrilir. Qrupun rәhbәrliyi hesab edir ki, tәtbiq olunan seçilmiş
qiymәtlәndirmә üsulları vә fәrziyyәlәr maliyyә alәtlәrinin әdalәtli dәyәrinin müәyyәn edilmәsi üçün
mәqsәdә uyğundur.
Әmlak vә avadanlığın faydalı istismar müddәti
Yuxarıda әks olunduğu kimi, Qrup hәr il hesabat dövrünün sonunda әmlak vә avadanlığın
hesablanmış faydalı istismar müddәtlәrini nәzәrdәn keçirir.
Tәxirә salınmış vergi aktivlәrinin bәrpa oluna bilmәsi
Qrup rәhbәrliyi әmindir ki, hesabat tarixindә tәxirә salınmış vergi aktivlәrinә qarşı qiymәtlәndirmә
ehtiyatının yaradılmasına
ehtiyac olmayacaq, çünki tәxirә salınmış vergi aktivinin tamamilә realizә
olunacağı ehtimalı daha çoxdur. Tәxirә salınmış vergi aktivlәrinin 31 dekabr 2013-cü vә 2012-ci il
tarixlәrinә balans dәyәri müvafiq olaraq 885,286 manat vә 1,441,125 manat tәşkil etmiş vә tәxirә
salınmış mәnfәәt vergisi öhdәliklәri müvafiq olaraq 659,378 manat vә sıfır olmuşdur.
Sığorta müqavilәlәri üzrә qaldırılmış iddialardan yaranan son öhdәlik
Sığorta müqavilәlәri üzrә qaldırılmış iddialardan yaranan son öhdәliyin hesablanması fәrziyyәnin irәli
sürülmәsini tәlәb edir. Qrupun son olaraq belә iddialarla bağlı ödәyәcәyi öhdәliyin hesablanması
zamanı nәzәrә alınmalı olan bir neçә qeyri-müәyyәn mәnbәlәr vardır.
Sığorta zәrәri ehtiyatları
Zәrәr ehtiyatı çәkilmiş xәrclәr üçün hesablamaların mәcmusunu әks etdirir vә RBNS vә IBNR-i
özündә birlәşdirir. RBNS hesabat olunmuş, lakin hesabat tarixinә yerinә yetirilmәmiş iddialarla bağlı
tәmin edilir. Hesablama Qrup tәrәfindәn hesabat tarixindәn sonra yerinә yetirilәcәk sığorta
hadisәsinin araşdırılması zamanı әldә olunmuş mәlumat әsasında aparılır. IBNR tarixi mәlumat,
ehtimal olunan yekun zәrәr әmsalları vә hesabat olunan tәxmini iddiaların artması faktorlarına
әsaslanmaqla zәrәrin artması modellәrinin müәyyәn edilmәsi üçün istifadә olunan aktuar metod
әsasında müәyyәn edilir. Gәlәcәk pul daxilolmalarının hәm mәblәğini, hәm dә vaxtını
qiymәtlәndirmәk üçün istifadә olunan metodologiya vә fәrziyyәlәr zәrәr tәxminlәri ilә faktiki zәrәr
arasında hәr hansı fәrqlәri azaltmaq üçün mütәmadi şәkildә nәzәrdәn keçirilir.
Vergi qanunvericiliyi tәlәblәrinin yerinә yetirilmәsi
Mәnfәәt vә әlavә dәyәr vergisi üçün ehtiyatı qiymәtlәndirәrkәn mühüm mühakimә tәlәb olunur. Bir
çox әmәliyyatlar vә hesablamalar üçün yekun vergi yanaşması yoxdur. Qrup vergi yoxlaması
nәticәsindә gözlәnilәn әlavә vergi qiymәtlәndirmәlәri üçün öhdәliklәri әlavә vergi öhdәliklәrinin
yaranıb-yaranmayacağı ehtimalı әsasında tanıyır. Bu mәsәlәlәrin vergi nәticәsi tanınmış ilkin
mәblәğlәrdәn fәrqli olduqda, bu cür fәrqlәr mәnfәәt vergisi ehtiyatlarına belә qәrarların verildiyi
müddәtdә tәsir edәcәk.
29
Әlavә dәyәr vergisi aktivlәri hәr hesabat tarixindә nәzәrdәn keçirilir vә әlavә dәyәr vergisi aktivlәrinin
istifadә edilә bilmәyәcәyi ehtimalı hәcmindә azaldılır. Bu ehtimalın hesablanmasına Qrupun
gözlәnilәn fәaliyyәtinә әsaslanan mühakimәlәr daxildir. Әlavә dәyәr vergisi aktivlәrinin gәlәcәk
istifadәsini, habelә keçmiş әmәliyyat nәticәlәrini, әmәliyyat planlarını, gәlәcәk dövrlәrә keçirilәn vergi
zәrәrlәrinin müddәtinin bitmәsini vә vergi strategiyalarını qiymәtlәndirmәk üçün müxtәlif faktorlar
nәzәrә alınr. Әgәr faktiki nәticәlәr bu qiymәtlәndirmәlәrdәn fәrqlәnirsә vә ya bu qiymәtlәndirmәlәrә
gәlәcәk dövrlәrdә düzәliş edilmәsi tәlәb olunarsa, bu maliyyә vәziyyәtinә, әmәliyyat nәticәlәrinә vә
pul vәsaitlәrinin hәrәkәtinә mәnfi tәsir edә bilәr.
Әlaqәli tәrәflәrlә әmәliyyatların uçotda ilkin tanınması
Adi fәaliyyәt gedişindә Qrup әlaqәli tәrәflәri ilә әmәliyyatlar hәyata keçirir. 39 saylı MUBS maliyyә
alәtlәrinin uçotda әdalәtli dәyәr әsasında ilkin tanınmasını tәlәb edir. Belә әmәliyyatlar üçün fәal
bazarın mövcud olmadığı halda onların bazar vә ya qeyri-bazar faiz dәrәcәlәri ilә qiymәtlәndirilib-
qiymәtlәndirilmәmәsinә dair qәrar verilәrkәn mülahizәlәrdәn istifadә olunur. Mülahizәlәr әlaqәli
olmayan tәrәflәrlә hәyata keçirilәn oxşar әmәliyyatların qiymәtlәndirilmәsinә vә effektiv faiz
dәrәcәsinin tәhlilinә әsaslanır.
4.
YENİ VӘ DÜZӘLİŞ EDİLMİŞ MALİYYӘ HESABATLARININ BEYNӘLXALQ
STANDARTLARININ (MHBS) TӘTBİQİ
Konsolidә edilmiş maliyyә hesabatlarında açıqlanan mәblәğlәrә tәsir edәn MHBS-lәrә
düzәlişlәr
Cari ildә aşağıdakı yeni vә ya düzәliş edilmiş standartlar vә şәrhlәr qәbul edilmişdir ki, bunlar da
hazırkı konsolidә edilmiş maliyyә hesabatlarında açıqlanan mәblәğlәrә tәsir göstәrmişdir.
Maliyyә hesabatlarına tәsir göstәrәn standartlar
Açıqlamalar haqqında yeni vә düzәliş edilmiş standartlar
Konsolidasiya, birgә razılaşmalar, asılı müәssisәlәr vә açıqlamalara dair yeni vә düzәliş
edilmiş standartlar
2011-ci ilin may ayında konsolidasiya, birgә razılaşmalar, asılı müәssisәlәr vә açıqlamalara dair beş
standart toplusu buraxılmışdır ki, bu standartlara da MHBS 10 Konsolidә edilmiş maliyyә hesabatları,
MHBS 11 Birgә razılaşmalar, MHBS 12 Digәr müәssisәlәrdә iştirak paylarının açıqlanması, MUBS 27
Fәrdi maliyyә hesabatları (2011-ci ildә düzәliş edildiyi kimi) vә MUBS 28 Asılı vә Birgә Müәssisәlәrә
İnvestisiyalar (2011-ci ildә düzәliş edildiyi kimi) daxil idi. Bu standartlar buraxıldıqdan sonra bu
standartlara keçid üzrә müәyyәn tәlimatları aydınlaşdırmaq üçün MHBS 10-a, MHBS 11-ә vә MHBS
12-yә düzәlişlәr buraxılmışdır.
Qrup bu il ilk dәfә MHBS 10, MHBS 11, MHBS 12-yә keçidlә qaydaları ilә bağlı düzәlişlәrlә birgә
MHBS 10, MHBS 11, MHBS 12 vә MUBS 28-i (2011-ci ildә yenilәnmiş) dә tәtbiq etmişdir. MUBS 27
(2011-ci ildә yenilәnmiş) fәrdi maliyyә hesabatlarından bәhs etdiyi üçün Qrup tәtbiq edilmir.
Bu standartların tәtbiqinin tәsiri aşağıda açıqlanır.
MHBS 10-nun tәtbiqinin tәsiri. MHBS 10 konsolidә edilmiş maliyyә hesabatlarından bәhs edәn
Konsolidә Edilmiş vә Fәrdi Maliyyә Hesabatları haqqında MUBS 27-nin vә
Konsolidasiya-Xüsusi
Mәqsәdli Müәssisәlәr haqqında ŞDK 12-nin müәyyәn hissәlәrini әvәz edir. MHBS 10-a әsasәn
nәzarәtin şәrhi dәyişilmişdir. Belә ki, investor investisiya qoyulan obyekt üzrә nәzarәti a) investisiya
qoyulan müәssisә üzәrindә sәlahiyyәtә malik olduqda, b) investisiya qoyulan müәssisә ilә iş
birliyindәn gәlir әldә etdikdә vә ya belә gәlirlәrә hüquqa malik olduqda vә c) gәlirlәrә tәsir etmәk üçün
öz sәlahiyyәtindәn istifadә etmәk qabiliyyәtinә malik olduqda hәyata keçirә bilәr. İnvestor investisiya
obyekti üzәrindә nәzarәti hәyata keçirә bilmәk üçün hәr üç meyara cavab vermәlidir. Әvvәllәr nәzarәt
dedikdә müәssisәnin fәaliyyәtindәn mәnfәәt әldә etmәk üçün müәssisәnin maliyyә vә әmәliyyat
siyasәtlәrinin idarә edilmәsi nәzәrdә tutulurdu. MHBS 10-a investorun investisiya obyekti üzәrindә
nәzarәtini açıqlayan әlavә qayda da daxil edilmişdir. MHBS 10-a daxil edilәn digәr qaydalar da Qrupa
şamil olunur ki, bu da investisiya obyekti üzrә sәsvemә hüquqlarının 50%-dәn az hissәsinә sahib olan
investorun belә obyekt üzәrindә nәzarәtinin olub-olmamasını nәzәrdә tutur.