“Azərbaycanda xarici sərmayəli bankların bank sektorunda rolu”
Yüklə 0,96 Mb. Pdf görüntüsü
|
51
Beynəlxalq reytinq agentliyi olan «Moody’s İnvestors Service» kommersiya bankları arasında müqayisə apararkən onların milli və xarici valyuta üzrə əmanətlərə görə reytinqini aşağıdakı cədvəldə göstərmişdir. Cədvəl 4 «Moody’s»-a görə respublika banklarının əmanətlər üzrə reytinqi Emitent banklar Uzunmüddətli reytinq Qısamüddətli reytinq proqnoz
Azərbaycan Beynəlxalq Bankı Ba 2 Baa 2
Not Prime STA
Kapital Bank Ba
2
Not Prime RUR Bank Standart B 1
STA Bank Respublika B 2
Not Prime POS (m)
Texnika Bank B 2 Not Prime STA Uni Bank B 2
Not Prime POS (m)
1. STA – stabil (dayanıqlı) 2. RUR – reytinq öyrənilir. 3. POS (m) – pozitiv (m) müxtəlif istiqamətlər öyrənilir. 4. Not Prime (NP) – qısamüddətli öhdəlikləri vaxtında ödəmədə şübhəli olanlar.
Cədvəlin məlumatlarından göründüyü kimi, xüsusi mülkiyyətə əsaslanan Bank Standart, ölkə bank sektorunda yeganə bankdır ki, milli və xarici valyutada qısa və uzunmüddətli əmanətlərə görə ən yüksək – B1 reytinqinə nail olmuşdur. Eyni zamanda maliyyə stabilliyinə görə banka E+ reytinqi verilmişdir. Beynəlxalq «Moody’s», Bank Standartın mövqeyinin möhkəmlənməsinin davam edəcəyini, risklərin diversifikasiyasını, gəlirin artım stabililyini, siyasi proseslərin bank fəaliyyətinə təsirsiz ötəcəyinə ümid edir. «Moody’s» beynəlxalq agentliyi, Bank Respublikanın da milli və xarici valyuta üzrə uzunmüddətli əmanət üzrə reytinqini B2 səviyyəsində müəyyən etməklə bankın filial şəbəkəsinin genişlənməsini xüsusi qeyd etmişdir. İki aparıcı reytinq agentliyinin Azərbaycan bank sektoru təmsilçilərinə verdikləri yüksək qiymət ümid etməyə əsas verir ki, ölkənin bank sistemi iqtisadi inkişafın daha sürətlə irəli getməsində öz müsbət rolunu bundan sonra da müvəffəqiyyətlə davam etdirəcəklər.
52
Hər il keçirilən «azad iqtisadi indeks»i müəyyən edən «Vərəsə» fondu və «Yoll-strit jornal» qəzeti Azərbaycan maliyyə azadlığının 30% civarında olan 15 ölkədən biri hesab etmişdir. 2008-ci ilin bank məlumatlarının təhlili Azərbaycanı 107-ci (162 ölkə içərisində) yerə layiq görmüş, iqtisadi azadlığa – 55,3% müəyyən edilmişdir. Azərbaycan bank sisteminin rəqabət qabiliyyətliliyi və maliyyə bazarının müxtəlif parametrlər üzrə təsnifatı Beynəlxalq reytinq agentlikləri tərəfindən aşağıdakı göstəricilərlə xarakterizə olunur. 1 Cədvəl 5 Göstəricilər Rəqabət İndeksi
(Rİ) Keçid
İqtisadiyyatlı Ölkələr (KİÖ) Müstəqil Dövlətlər Birliyi (MDB)
Mərkəzi Asiya
Ölkələri (MAÖ)
Mərkəzi Qafqaz
Ölkələri (MQÖ)
Maliyyə bazarının inkişaf səviyyəsi 91 18
4 3 2 Maliyyə sektorunun təkmilləşdirilməsi ……….. 81 13
3 3 1 Yerli kapital bazarı vasitəsilə maliyyələşmə ..... 106 20
5 3 1 İstiqrazlar vasitəsilə …….. 91
18 4 2 1 Vençur kapitalının mövcudluğu ……………… 65
14 3 2 1 Kapitalın hərəkətində məhdudiyyət ……………... 107
21 7 6 3 İnvestorların qorunması … 87 18-21
6-7 4-5
2 Bankların möhkəmliyi ….. 113 21
6 4 3 Qiymətli kağızlar birjasında məhdudiyyət …. 114 20
5 4 2 Hüquqi indeks …………… 17
5-6 3-4
1 1
1) Bu məlumatlar 2008-ci ilin məlumatlarına əsaslanır.
Azərbaycan bank sektorunun «zəif yeri» kimi, səmərəliliyin aşağı olmasını, problemli kreditin mövcudluğunu, banklar kənar nağd hesablaşmaların mövcudluğunu, qeyri-neft sektorunda kredit resurslarının azlığını, ümumilikdə kredit risklərinin yüksək olmasını və s. xüsusilə qeyd edirlər. Ölkə bank sektorunun, real iqtisadi sektorda zəif iştirak etməsi, bank aktivlərinin ÜDM-da 53
iştirak payının aşağı olması, maddi sahələrin inkişafına kredit qoyuluşlarının azlığı həm MDB məkanında, həm də Baltikyanı ölkələrlə müqayisədə daha aydın görünməkdədir. Elə bu səbəbdən də Azərbaycanda 2015-ci ildə milli valyuta «manat»ın iki dəfə devalvasiyası baş vermiş, onun alıcılıq qabiliyyəti 2 dəfəyədək aşağı düşmüşdür. Bu bir daha göstərir ki, iqtisadi inkişafda qeyri-neft sektoru hələ çox zəifdir, biz daha çox neft-qaz faktorundan asılıyıq. Bu səbəbdən də, neftin qiymətinin dünya bazarında 3 dəfədən çox aşağı düşməsi büdcəyə yenidən baxılmasını labüd etmişdir. Ölkəmizin bank sektoru dünya iqtisadi böhranı şəraitində, sosial-iqtisadi inkişafın bazar iqtisadiyyatı tələbləri çərçivəsində inkişafına diqqət artırmaqla, inhisarçılığa qarşı aparılan tədbirlərdə daha fəal iştirak etməlidir. Kommersiya banklarının kapitallaşma səviyyəsi, onların real iqtisadiyyata daha aşağı faizlə kredit verilməsinə imkan vermir. Yaxın vaxtlarda ölkənin bank sektoru mövcud problemləri aradan qaldırmaqla eyni zamanda, qloballaşan dünyada, yeni tələblərə adekvat cavab vermək üçün hazır olmalıdır. İqtisadi qloballaşma müasir tələb olduğundan, dünya təsərrüfat sisteminin bütün sferalarını əhatə etdiyindən, beynəlxalq iqtisadi münasibətlərin dərinləşməsi maliyyə sisteminin də bu proseslərə qoşulmasını vacib etmişdir. Bu fenomenin maliyyə bazarına təsiri, milli maliyyə bazarlarının birmənalı olaraq dünya maliyyə bazarlarına inteqrasiyası ilə əlaqəlidir. Beynəlxalq maliyyə sisteminin qloballaşması son onilliklərdə dünya iqtisadiyyatında baş verən proseslərlə izah edilir. Yaxın gələcəkdə regionların və millətlərin inkişafı, qarşılıqlı iqtisadi və maliyyə münasibətlərinin inteqrasiyasından çox asılıdır. Maliyyə qloballaşmasına əyani misal kimi cari əməliyyatlar vaxtı milli hesablaşmalarda kapital üzərindən məhdudiyyətin götürülməsini göstərmək olar. Bu prosesə 90-cı illərdən Şərqi Avropa ölkələri, Müstəqil Dövlətlər Birliyi və Çin Respublikası da qoşulmuşdur. Maliyyə qloballaşmasının dünya iqtisadiyyatında rolunu XXI əsrin əvvəllərində dünya maliyyə bazarında Ümumi Daxili Məhsulun 37,6 trln.dollar (83,6%) təşkil etdiyində görmək olar. Nəzərə almaq lazımdır ki, dünya iqtisadi qloballaşma bank fəaliyyətində də standartların tətbiqinə, kapitalın hərəkətində sərbəstliyə, müxtəlif məhdudiyyətlərin aradan qaldırılmasına, Yüklə 0,96 Mb. Dostları ilə paylaş:
|