Mövzu 5 İşçi qüvvəsinin beynəlxalq miqrasiyası
Yüklə 308,85 Kb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Asiya – Sakit okean regionu ölkələri
- Yaxın Şəqrin neft hasil edən ölkələri
- Latın Amerikası ölkələri
kiçik və orta şirkətlərin hərəkətini stimullaşdıracaq. Belə bir şəraitdə yüksək ixtisaslı işçilərə tələb həddən artıq yüksək olacaq. Yaxın zamanlarda miqrantların mövcud strukturunda köklü dəyişikliklər gözlənilmir. Lakin, aşağı ixtisaslı işçi qüvvəsinin kütləvi, pis təşkil edilmiş immiqrasiyası öz yerini məqsədli təyinata görə kollektiv müqavilələrə verəcəkdir. 2.
ABŞ. Müasir dünyanın iqtisadi cəhətdən ən inkişaf etmiş ölkəsi sayılan ABŞ həm yüksək, həm də aşağı ixtisaslı işçi qüvvəsinin miqrasiyasının əsas istiqamətidir. Hər il bu ölkəyə ümumilikdə digər ölkələrə gələn immiqrantlardan daha çox işçi qüvvəsi axın edir. Müxtəlif ölkələrdən işləmək üçün ABŞ-a gedən miqrantlar 2002-ci ilin yekunlarına görə, ölkənin işçi qüvvəsinin 12,4%-ni təşkil edir. Orta hesablamalara görə, ABŞ-a leqal şəkildə ildə 740 min nəfər immiqrasiya edir və 160 min nəfər emiqrasiya edir. Təmiz immiqrasiya (miqrasiya saldosu) 580 min nəfər təşkil edir. ABŞ-a müharibədən sonrakı immiqrasiya üç mərhələdən ibarət olub. Birinci mərhələ kimi güclü Avropa emiqrasiyasını göstərmək olar. Bu zaman Qərbi Avropadan ABŞ-a 6,6 milyon nəfərdən artıq adam köç edib. İkinci mərhələ isə 1965-ci ildən başlayıb. Belə ki, xüsusi qanunun qəbul edilməsi üçün Asiya və latın Amerikası ölkələrindən olanlara əlverişli şərait yaradılıb. Üçüncü mərhələnin başlanğıcı kimi 1993-cü il göstərilir. Bu zaman Avropa ölkələrindən, xüsusilə də İrlandiya, Böyük Britaniya, İtaliya, Polşadan olan immiqrantlara üstünlük verilməyə başlandı. Bu cür istiqamət dəyişmə onunla əlaqədardır ki, yaxın zamanlarda ABŞ ağ dərili əhalinin azlıq təşkil etidiyi ölkəyə çevrilə bilər. ABŞ-ın Hadson İnstitutunun hesablamalarına görə, 1985-ci illə müqayisədə 2000-ci ildə ağ dərili əhalinin məşğul əhalidə malik olduğu pay 83%-dən 57%-ə düşmüş, “rəngli” dərili əhalinin payı isə 10%-dən 20%-ə qədər artmışdır. Aşağı ixtisaslı işçi qüvvəsinin əsas hissəsi ABŞ-ın yaxınlığında yerləşən Latın Amerikası ölkələrindən, xüsusilə Meksikadan, Karib hövzəsi ölkələrindən gəlir. Yüksək ixtisaslı işçilər ABŞ-a demək olar ki, bütün dünya ölkələrindən, o cümlədən Latın Amerikası ölkələrindən, Qərbi Avropadan, Rusiyadan, Hindistandan immiqrasiya edir. Hələ 1950-ci illərdə həyata keçirilməyə başlanmış yüksək ixtisaslı işçilərin cəlb edilməsi siyasəti hazırda davam etdirlir. Belə ki, ABŞ Konqresinin qərarına görə immiqrasiya zamanı yüksək ixtisaslı işçilərə, mühəndislərə, menecerlərə, tibb işçilərinə, fundamental sahələrdə çalışan elm adamlarına üstünlük verəcəkdir. Son zamanlara qədər ABŞ yüksək ixtisaslı işçiləri əsasən Hindistan və Misir ixrac etmişdir. 1980-ci illərdə Hindistandan ABŞ-a işləmək üçün 20 min nəfərdən çox yüksək ixtisaslı işçi emiqrasiya etmişdir. Ərəb dünyasından ABŞ-a gələn yüksək ixtisaslı işçilərin 2/3-i Misirin payına düşür. Qərbi yüksək ixtisaslı işçilərlə təmin edən ölkələr sırasında həmçinin Pakistanı da göstərmək olar. 3.
və Cənub-Şərqi Asiyadan, həmçinin Şərqi və Mərkəzi Avropadan olan miqrantlar üstünlük təşkil edir.
Avstraliya da ABŞ kimi immiqrantların assimilyasiyasına yönəlib. 1950-60-cı illərdə həyata keçirilən immiqrasiya siyasəti Şərqi və Mərkəzi Avropadan, xüsusilə də İtaliya, Yunanıstan və Yuqoslaviyadan immiqrantların cəlb edilməsinə yönəlmişdi. 1970-ci illərdən başlayaraq immiqrasiya siyasəti Asiya ölkələrinə istiqamətləndi. 1970-ci illərin ortalarında Şərqi və Cənub-Şərqi Asiya ölkələrindən gələnlərin sayı 1960-cı illərə nisbətən 30% çoxaldığı halda, Şərqi və Mərkəzi Avropadan olanların sayı bu dövrdə 25% azalıb. 1982-ci ildən başlayaraq Avstraliya ölkədə biznesin inkişafına yönəlmiş yeni immiqrasiya siyasəti yeridir. Bu siyasətə görə ilk növbədə ölkə iqtisadiyyatına investisiya yatırmış immiqrantlar qəbul edilir. 1990-cı illərin əvvəllərində bu siyasətin nəticəsində Avstraliya iqtisadiyyatına 1,2 milyard dollar sərmayə cəlb edilib, 9 min investor və onların 28 min nəfər ailə üzvləri ölkədə yaşamaq üçün viza alıblar. Müasir mərhələdə miqrasiyanın bir xüsusiyyəti kimi də immiqrantları cəlb edən yeni mərkəzlərin yaranmasıdır. XX əsrin 60-cı illərinin sonu 70-ci illərinin əvvəlindən etibarən işçi qüvvəsini cəlb edən yeni mərkəzlər meydana gəlməyə başladı. Bu regionlarda yüksək iqtisadi artım templəri, emaledici sənayenin inkişafı, iri həcmli xarici kapital cəlbi müşahidə edilir ki, bunlar da əlavə əmək resurslarına ehtiyac yaradır. Bu mərkəzlərə aşağıdakılar aiddir. 1.
il ərzində durmadan müşahidə edilməsinə baxmayaraq, burada situasiya 1980-ci illərindən ortalarından radikal olaraq dəyişməyə başlamışdır. Ərəb ölkələrinə tərəf hərəkət 1970-ci illərin əvvəllərindən müşahidə edilmişdir. Lakin, 1980-ci illərin sonlarından başlayaraq miqrasiya axını Asiyadaxili istiqamətə, xüsusilə də yüksək iqtisadi artım nümayiş etdirən ölkələrə - Yaponiyaya, Cənubi Koreyaya, Tayvana, Honqkonqa, Sinqapura, Malayziyaya, Bruneyə doğru yönlənmişdir. Bu ölkələrin əksəriyyətində iqtisadi inkişafla yanaşı işçi qüvvəsi kəsirinə gətirib çıxarmış doğumun azalması prosesi də baş vermişdir. Hazırda regionda işçi qüvvəsinin əsas idxalatçıları Bruney, Yaponiya, Honq-Konq, Malayziya, Pakistan, Sinqapur, Cənubi Koreya və Tayvandır. İşçi qüvvəsinin əsas ixracatçıları kimi Çin, Vyetnam, Laos və digər ölkələr çıxış edirlər. Digər tərəfdən, əsasən Cənub-Şərqi Asiyada yerləşən yeni sənaye ölkələrinin güclü inkişafı nəticəsində regiona immiqrant axını xeyli güclənmişdir. 2.
1990-cı illərin əvvəlində bu regiona 4,5 milyon nəfərdən artıq xarici işçi cəlb olunduğu halda, yerli işçilərin sayı 2 milyon nəfərə bərabər idi. Bir sıra ölkələrdə xarici işçi qüvvəsinin ümumi məşğul əhalidə malik olduğu pay xeyli yüksəkdir. Məsələn, Birləşmiş Ərəb Əmirliklərində bu göstərici 97%, Qətərdə 95,6%, Küveytdə 86,5% təşkil edir. Səudiyyə Ərəbistanı və Bəhreyndə də immiqrantların xüsusi çəkisi böyükdür – hər iki ölkədə bu göstərici 40%-ə bərabərdir. Yaxın Şərqdə işçi qüvvəsinin əsas ixracatçısı Misirdir. Yaxın Şərqdə həmçinin yaxınlıqda yerləşən ərəb ölkələrindən (Suriya, Livan, İordaniya, İraq, Fələstin və s.), Şərqi və Cənub-Şərqi Asiya ölkələrindən (Hindistan, Pakistan, Filippin, Banqladeş və s.) olan miqrantlar da çalışırlar. Son zamanlar Asiyadan, xüsusilə də Cənub-Şərqi Asiyadan olan işçi-miqrantlara yönəlmə güclənmişdir. Bu, həmin regiondan olan miqrantların axınına asan nəzarət edilməsi ilə bağlıdır. Yaxın Şərq ölkələrinin işçi qüvvəsinin əsasını təşkil edən immiqrantlar eyni zamanda öz ölkələrinin iqtisadiyyatlarının stimullaşdırılmasının vacib amili kimi də çıxış edirlər. Daha əvvəl qeyd edildiyi kimi, Misir, İordaniya, Yəmən və digər ölkələr üçün xaricdən pul köçürmələri xarici valyuta axınının əhəmiyyətli mənbəyidir. 1990-cı illərin ortalarında bu regionda emiqrantların pul köçürmələri 3,2 milyard dollara bərabər olub. Pul köçürmələri bəzən əmtəə ixracından əldə edilən gəlirlərdən çox olur. 3.
Latın Amerikası ölkələri. Burada miqrantların ümumi sayı 3 milyon nəfərə bərabərdir. Bu regionda mövsümi kənd təsərrüfatı işləri ilə bağlı miqrasiya daha geniş yayılıb. Artıq Latın Amerikasının bəzi ölkələri keçmiş SSRİ və Şərqi Avropa ölkələrindən olan immiqrantlata öz maraqlarının olduqlarını bildirirlər. Argentina, Boliviya, Braziliya, Venesuela, Çili və Paraqvay Yüklə 308,85 Kb. Dostları ilə paylaş:
|