Mövzu 5 İşçi qüvvəsinin beynəlxalq miqrasiyası
Yüklə 308,85 Kb. Pdf görüntüsü
|
Əksər ölkələr immiqrasiya tənzimlənməsi zamanı selektiv yanaşmadan istifadə edirlər. Bu zaman ölkə ona lazım olan şəxslərin gəlişinə mane olmur, digərlərinin ölkəyə daxil olmasını isə məhdudlaşdırır. Müxtəlif immiqrasiya proqramlarında miqrantları üç kateqoriya üzrə təsnifləşdirirlər: 1)
nişanlılar və s.); mütləq surətdə ölkə vətəndaşı olan qohumun olması tələb edilir; 2)
iqtisadi emiqrasiya; ölkənin iqtisadi inkişafına yardım göstərə biləcək ixtisasların, xüsusi qabiliyyətlərin, özəl sahibkarlıq fəaliyyəti təcrübəsinin olmasını tələb edir. Emiqrantlar kateqoriyasının 4 növü fərqləndirilir: a)
özəl sahibkarlıq emiqrasiyası (müəsissə təsis etmək təcrübəsi və niyyəti, həmçinin bunu həyata keçirmək üçün kifayət qədər kapitalı vardır); b)
emiqrasiyası; c)
işəgötürənin dəvəti ilə emiqrasiya; d)
yaradıcılıq. Idman, elm kimi sahələrdə beynəlxalq əhəmiyyətli nailiyyətlər əldə etmiş şəxslərin emiqrasiyası; 3)
Yeni və perspektivli sahələrin mütəxəssisləri (proqramçılar, darixtisaslı mühəndislər və s.), nadir peşə sahibləri (almaz cilalıyıcıları, şəkil restavratorları, qeyri-ənənəvi müalicə metodlarından istifadə edən həkimlər), dünya şöhrətli mütəxəssislər (musiqiçilər, aktyorlar, alimlər, idmançılar, yazıçılar), sərmayə qoyuluşu edən və yeni iş yerləri yaradan iri biznesmenlər, həmçinin minimal əmək haqqı ilə ağır, ziyanlı, çirkli işləri yerinə yetirməyə hazır olan işçilər adətən ölkələr üçün arzuolunan immiqrantlar olurlar. İmmiqrasiya siyasətinin miqrantların kateqoriyasından asılı olaraq eyni zamanda tətbiq edilə bilən üç əsas tipi fərqləndirilir:
əsaslanan siyasət;
ailə üzvlərinin gəlməsinə şərait yaradan və yaşayış müddətinə məhdudiyyət qoymayan siyasət;
yaradan siyasət. İmmiqrasiya siyasətinin bu və ya digər formasının seçilməsi ölkədə mövcud olan iqtisadi vəziyyətdən, milli əmək bazarının vəziyyətindən, demoqrafik situasiyadan asılıdır.
1.
Peşəkar səviyyə - xarici işçi qüvvəsinə keyfiyyət tələbləri: a)
Təhsil haqqında sertifikatın olması. Təhsilə qoyulan minimal tələb tam orta məktəb kursunu və ya peşə-texniki məktəbin bitirilməsidir ki, bu da müvafiq diplomla təsdiqlənməlidir. Çox zaman diplomlar yenidən yoxlanma və təsdiq edilmə prosedurunu keçir; b)
mütəxəssislərə üstünlük verilir. Bəzən tövsiyə məktubları da tələb edilir. Avstraliyada ən azı 3 il, ABŞ-da 5 il, Kiprdə isə 2 il iş təcrübəsinə malik peşəkarlar qəbul edilir. 2.
məhdudiyyəti onların işləmək istədikləri sahələrə uyğun olaraq müəyyən edilir. Adətən yaş məhdudiyyəti 20-40 il arasında tərəddüd edir. Məsələn, Əlcəzairdə müxtəlif ixtisaslar üzrə işçinin yaşı 40-ı keçməməlidir, İsveç və Norveçin isə neftçilərin yaşına 20-40 yaş həddində məhdudiyyət tətbiq edilmişdir. 3.
immiqrantların sağlamlığına qarşı ciddi tələblər irəli sürürlər. Məsələn, İsveçdə və Norveçdə ölkəyə gəlməyə namizəd olan şəxslər ilkin tibbi və psixoloji testləşdirmədən keçirilir. Narkomanlar, psixi cəhətdən xəstə şəxslər, QİÇS-ə yoluxmuş şəxslər ölkəyə buraxılmırlar. İmmiqrantlar sağlamlıq vəziyyətləri haqqında xüsusi arayış təqdim etməli, ya da xüsusi tibbi müayinədən keçməlidirlər. 4.
Şəxsi və siyasi xarakterli məhdudiyyətlər (sosial təmizləmə). Daha əvvəl cinayət işlədiklərinə görə məhkum olunmuş şəxslərin, terrorist və faşistyönümlü təşkilatların üzvləri olan şəxslərin immiqrasiyasına qadağa qoyulur. Məsələn, İrlandiyada daha əvvəl 1 ildən artıq müddətə məhkum olunmuş şəxslərin ölkəyə işləməyə gəlməsinə qadağa qoyulub. 5.
İşçi qüvvəsinin idxalının birbaşa kvotalaşdırılması. İmmiqrantları qəbul edən əksər ölkələr onların maksimum kəmiyyətini müəyyən edirlər. Kəmiyyət kvotaları ümumilikdə iqtisadiyyat çərçivəsində (ümumi əmək resurslarında xarici işçi qüvvəsinin maksimum payının müəyyən edilməsi), ayrı-ayrı sahələr çərçivəsində (sahə üzrə xarici işçi qüvvəsinin maksimum payının müəyyən edilməsi), ayrı-ayrı müəssisələr çərçivəsində (bu zaman müəssisədə xarici və milli kadrların say nisbəti müəyyən edilir) tətbiq edilə bilər. Məsələn, Yunanıstan müəssisələrində xarici və yerli işçilərinin sayının nisbəti 1:10-u keçməməlidir. Bəzən bir il ərzində ölkəyə gələ bilən immiqrantların sayına da məhdudiyyət qoyulur. Kəmiyyət kvotalaşdırması işçi qüvvəsinin idxalının dövlət tənzimlənməsinin kifayət qədər sərt metodu hesab edilir. 6.
müəyyən maliyyə məhdudiyyətləri tətbiq edirlər. Bir sıra ölkələrdə hüquqi şəxslər yalnız müəyyən dövriyyə və satış göstəriciləri əldə etdikdən və ya dövlət büdcəsinə müəyyən qədər vəsait köçürdükdən sonra xarici işçini işə götürə bilərlər. Fərdi şəxslər ölkə iqtisadiyyatına müəyyən məbləğdə investisiya qoyacaqları halda immiqrasiya etmək hüququ qazanırlar. Bəzi ölkələrin qanunvericiliyinə görə, immiqrasiyanın rəsmiləşdirilməsi və yerli müəssisələrdə işə götürülməyə görə immiqrantlar müəyyən haqq ödəməlidirlər. Məsələn, Slovakiyada sadə işçi-miqrantlar işə düzəldiklərinə görə ödəmə həyata keçirməlidirlər. İrlandiyada 4 ay müddətində işləmək icazəsinə görə 100 irland funtu həcmində rüsum ödəmək lazımdır. 7.
Müddət məhdudiyyətləri. Əksər ölkələrin qanunvericiliyi xarici işçilərin ölkədə maksimum qalma müddətini müəyyən edir. Bu müddət bitəndən sonra immiqrantlar ya ölkəni tərk etməli, ya da həmin müddətin uzadılması üçün səlahiyyətli orqanlardan icazə almalıdırlar. Zimbabvedə müəyyən müddətə işləmək üçün icazə 5 ildən artıq verilmir. Polşada bu göstərici 0,5 il, Norveçdə 1 il təşkil edir. Ölkədə tələbə və ya stajor kimi yaşayan şəxslər üçün çox zaman sərt qaydalar müəyyən edilir. Bu qaydalara görə, onlara ölkədə qalmaq müddətlərini uzatmağa icazə vermirlər. Onlardan təhsil müddətləri bitdikdən sonra mütləq öz ölkələrinə qayıtmaları tələb edilir. Yalnız öz ölkələrində müəyyən müddət qaldıqdan sonra onlar yenidən təhsil aldıqları ölkəyə qayıtmaq hüququ əldə edirlər. 8.
Qadağalar. Özünü qanunların qəbul edilməsində göstərən açıq-aydın qadağalarla xaricilərin məşğul olması qadağan edilən ixtisasların siyahısı və sahələr birbaşa olaraq müəyyən edilir. Gizli qadağalar isə yalnız bu ölkənin əhalisinin vətəndaşlarının işləyə
Yüklə 308,85 Kb. Dostları ilə paylaş:
|