Mövzu 5 İşçi qüvvəsinin beynəlxalq miqrasiyası
Yüklə 308,85 Kb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Qərbi Avropa ölkələri.
xüsusi çəkisi 5.3
5.3 5.1
5.0 5.1
5.1 5.2
5.1 5.1
5.0 İsveçrə
xüsusi çəkisi 702.5
17.8 716.7
18.3 725.8
18.5 740.3
18.9 728.7
18.6 709.1
17.9 692.8
17.5 691.1
17.3 701.2
18.1 717.3
18.3 Böyük
Britaniya xüsusi çəkisi 828.0
3.0 902.0
3.6 862.0
3.4 864.0
3.4 862.0
3.4 865.0
3.3 949.0
3.6 1039.
0 3.9
1005. 0 3.7 1229. 0 4.4 Avstraliya xüsusi çəkisi 2169.
0 25.7
... ...
... ...
... ...
2138. 8 23.9 2249. 3 24.8 2263. 9 25.0 2308. 7 24.9 2309. 6 24.6 2364. 5 24.5 Kanada xüsusi çəkisi 2681.
0 18.5
... ...
... ...
... ...
... ...
2839. 1 19.2 ... ...
... ...
... ...
... ...
ABŞ xüsusi çəkisi ...
... ...
... ...
... 12900
9.8 12900
9.7 14400
10.7 15400
11.3 16100
11.7 16114
11.7 17400
12.4 Mənbə: Trends in International Migration. Annual Report 2002. OECD. Paris, 2003. Müasir mərhələnin bir xüsusiyyəti də qitədaxili miqrasiyanın artmasıdır. 1960-cı illərdə və 1970-ci illərin əvvəllərində Avropada həm emiqrasiya, həm də immiqrasiya ölkələri üçün qitədaxili miqrasiya xüsusi əhəmiyyət kəsb etməyə başladı. Almaniyadan başqa, Fransa, Belçika, İsveçrə və bir sıra digər Qərbi və Şimali Avropa ölkələri immiqrasiya ölkələrinə çevrildilər. Bu ölkələr üçün qeyd olunan dövrdə yüksək iqtisadi artım templəri, istehsalın və əməyin beynəlmiləlləşməsi, demoqrafik vəziyyətin kəskinləşməsi xarakterik idi. Türkiyə, İtaliya, Yunanıstan, İspaniya, Portuqaliya və keçmiş Yuqoslaviya isə emiqrasiya ölkələri kimi çıxış etməyə başladılar. Bu ölkələr iqtisadi cəhətdən nisbətən az inkişaf etmiş ölkələr olmaqla yanaşı, onlarda əhalinin təbii artım tempi daha yüksək və qeyri-ixtisaslı işçi qüvvəsinin payı daha çox idi. 1990-cı illərdə Avropada vəziyyət bir elə dərəcədə dəyişməmişdir. Amerika və Afrika qitələrində də qitədaxili miqrasiya güclənmişdir.
Digər bir xüsusiyyət kimi isə beynəlxalq miqrasiya ilə əlaqədar olan pul axınlarının həcminin artmasını göstərmək olar. Hazırda bu göstərici yüz milyard dollarla ölçülür və masştabına görə birbaşa xarici investisiyalarla müqayisə edilə bilər. Pul köçürmələrinin təxminən 4/5-ü inkişaf etmiş ölkələrdə işləyən miqrantların payına düşür. Bu o deməkdir ki, işçi miqrantların əsas hissəsi inkişaf etmiş ölkələrdə cəmlənib.
Qeyri-rezident işçilərə ən çox əmək haqqı ödəmələri Almaniya, İtaliya, Yaponiya, Belçika, ABŞ-da həyata keçirilir. Inkişaf etməkdə olan ölkələrdə xarici işçi qüvvəsindən Cənubi Afrika Respublikası, Malayziya, Küveyt daha aktiv surətdə istifadə edirlər. Şəxsi xarakterli pul köçürmələrinin əsas hissəsi inkişaf etmiş ölkələrdən (ABŞ, Almaniya, Yaponiya, Böyük Britaniya), yeni sənaye ölkələrindən (Cənubi Koreya) və neft hasil edən inkişaf etməkdə olan ölkələrdən (Səudiyyə Ərəbistanı, Venesuela) həyata keçirilir. Xaricdən pul köçürmələrinin əsas alıcıları inkişaf etmiş ölkələrdir (transmilli şirkətlərin xarici bölmələrində çalışanların, xarici ölkələrdə yerləşdirilən hərbi qulluqçuların, diplomatların pul köçürmələri).
Bununla belə, bir çox inkişaf etməkdə olan ölkələrdə (Banqladeş, Burkina-Faso, Misir, Yamayka, Malavi, Mərakeş, Pakistan, Portuqaliya, Şri-Lanka, Sudan, Türkiyə) şəxsi xarakterli köçürmələrin həcmi əmtəə ixracından əldə edilən gəlirlərin 20-50%-i həcmindədir. İordaniya, Lesoto, Yəməndə köçürmələr ümumi milli məhsulun 10-50%-ə bərabərdir. BMT-nin hesablamalarına görə, təkcə 2000-ci il ərzində xaricdən edilmiş pul köçürmələri nəticəsində Salvador, Eritreya, Yamayka, İordaniya, Nikaraqua və Yəmən kimi ölkələrin ÜDM-si təxminən 10% artmışdır. Praktikada xarici işçiləri kütləvi surətdə cəlb edən müəyyən coğrafi regionlar da fərqləndirilir. Bu regionları “cəzbetmə mərkəzləri” adlandırırlar. Hazırda dünyada bu cür 8 mərkəz formalaşaraq fəaliyyət göstərməkdədir. XVIII-XIX əsrlərdən formalaşmağa başlamış ənənəvi mərkəzlərə aşağıdakılar aiddir. 1.
Qərbi Avropa ölkələri. Burada miqrantların və onların ailə üzvlərinin sayı 13 milyon nəfəri keçmişdir. 2000-ci ilin yekunlarına görə, immiqrantların Almaniyanın əmək resurslarında xüsusi çəkisi 8,8%-ə bərabər olmuşdur. Fransada bu göstərici 6,0%-ə, Avstriyada 10,5%-ə, İsveçrədə 18,3%-ə, Lüksemburqda isə 57,3% təşkil etmişdir. Xarici işçilər əsasən əl əməyinin yüksək olduğu sahələrdə (tikinti, xidmət sahələri) və həmçinin, yerli əhalinin işləməyi özlərinə sığışdırmadıqları və ya təhlükəli hesab etdikləri sahələrdə çalışırlar. Məsələn, Fransada tikinti sahəsində çalışanların 1/4-ni, avtomobilqayırmada işləyənlərin isə 1/3-ni emiqrantlar təşkil edir. Belçikada dağ sənayesində çalışanların 1/2-i xaricdən gəlir. Immiqrantların əsas hissəsini qəbul edən ölkələr Almaniya, Fransa, Böyük Britaniya, İsveçrə, Belçika, İsveç və Niderlanddır. 2000-ci ilin rəqəmlərinə görə, Almaniyada 3,6 milyon nəfər (əsaən türklər, yuqoslavlar və italyanlar), Fransada 1,6 milyon nəfər (əsasən Şimali Afrika ölkələrindən olanlar), Böyük Britaniyada 1,2 milyon nəfər (əsasən Krallığa daxil olan ölkələrdən) immiqrant çalışmaqdadır. Bu regiona işçi qüvvəsini ixrac edən ölkələr kimi coğrafi baxımdan Avropanın “kandarı”nda yerləşən ölkələri (Türkiyə, İtaliya və s.), Şərqi Avropa ölkələrini, həmçinin Yaxın Şərq və Şimali Afrika ölkələrini göstərmək olar. Bu regionda beynəlxalq miqrasiya prosesinin xarakterik xüsusiyyəti “vahid əmək bazarı”nın mövcud olması ilə əlaqədardır. Avropa Birliyinin inteqrasiya mərhələlərindən biri kimi formalaşan bu bazar səbəindən Qərbi Avropada Avropa Birliyinin üzv ölkələrindən olan miqrantları payı yüksəkdir (təxminən 40%). Almaniya Federal Məşğulluq İnstitutunun proqnozlarına görə, Avropa Birliyində müşahidə olunna iqtisadi artım yeni iş yerləri yaratsa da, bu, 1960-cı illərdə müşahidə olunan immiqrasiya proseslərinə oxşar hadisələrin baş verməsinə gətirib çıxarmayacaqdır. Avropa Birliyi ölkələri üçüncü ölkələrdən işçi qüvvəsinin cəlb etməyə bir o qədər də həvəs göstərməyəcəklər. Gözlənilir ki, əsas üstünlüyü Böyük Britaniya, Almaniya, Fransa və Benilüks ölkələri əldə edəcəklər. Bütün yeni iş yerlərinin 40%-i Böyük Britaniyada və Almaniyada yaradılacaq. Yeni iş yerlərinin 25%-i sənayedə, 50%-i isə topdan və pərakəndə ticarət, nəqliyyat, tikinti sahələrində cəmləşəcəkdir. Əksər avropalı ekspertlərin fikrincə, Avropa Birliyi ölkələri əhalinin artımının olmadığı bir şəraitdə əməyə qənaət edən texnologiyalara üstünlük verəcək, qadın əməyindən aktiv şəkildə istifadə edəcəklər. Onlara görə, Avropa Birliyi ölkələrində işsizliyin 7-10% təşkil etdiyi halda xaricdən işçi qüvvəsinin cəlb edilməsi “siyasi baxımdan” düzgün olmazdı. Avropalı ekspertlərin proqnozlarına görə, yüksək ixtisaslı işçilər işçi qüvvəsinin ən mobil hissəsi olacaqlar. Kommersiya qanunvericiliyinin liberallaşdırılması Avropa Birliyi daxilində Yüklə 308,85 Kb. Dostları ilə paylaş:
|