M.İSMİxanov, H. Bayramov, S. VƏLİyeva
Yüklə 1,67 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- 1. Ali məktəbə rəhbərliyin əsasları
| IV BÖLMƏ
ALI MƏKTƏBƏ RƏHBƏRLIK X fəsil Ali məktəbə rəhbərliyin əsasları, ali məktəb rəhbərliyi və kollegial orqanlar Plan : 1. Ali məktəbə rəhbərliyin əsasları 2. Ali məktəbin strukturu 3. Ali məktəb rəhbərliyi . Fakültə və kafedraya rəhbərlik 4. Ali məktəbin kollegial orqanları 1. Ali məktəbə rəhbərliyin əsasları Ali məktəb cəmiyyətin tələbatına uyğun yüksək ixtisaslı mütəxəssislər hazırlığı ilə məşğul olan təhsil müəssisəsinin yüksək tipi, fasiləsiz təhsilin mühüm bir həlqəsidir . Ali təhsil müəssisələrinin müxtəlif növləri fəaliyyət göstərir : universi- tetlər , institutlar , akademiyalar , konservatoriyalar və digər ali təhsil müəssisələri bu qəbildəndir . Ali məktəbin səmərəli fəaliyyət göstərməsi ona düzgün rəhbərlikdən , təlim - tərbiyə prosesinin elmi - pedaqoji əsaslarda idarə edilməsindən çox asılıdır . Ali məktəbin “idarə edilməsi » və “ona rəhbərlik” bir - birilə sıx bağlı anlayışlardır . darəetmə dedikdə , müəyyən obyektə ( məktəbə , pedaqoji kollektivə ) məq- sədyönlü , planlı , mütəşəkkil təsirləri təmin edən fəaliyyət başa düşülür . İdarəetmə obyektləri şəxsiyyət və ya kollektiv olduqda idarəetmə rəhbərlik forması kəsb edir . Başqa sözlə , rəhbərlik bilavasitə insanlarla işdə idarəetmə vəzifələrini həyata keçir- məklə bağlı səmərəli fəaliyyət növüdür . Bu halda idarəetmə subyektləri və obyektləri ümumi məqsəd naminə şüurlu şəkildə qarşılıqlı fəaliyyət göstərir . Rəhbərlik bir - birinə zidd iki üslub- da – avtoritar və demokratik üslublarda həyata keçirilir . De- mokratik rəhbərlik daha səmərəli olub , kollektivdə normal iş şəraiti , insani münasibətlər , sağlam mənəvi - psixoloji iqlim 218 yaratmağa imkan verir . Rəhbərliyin yüksək forması kollektiv rəhbərlik hesab olunur . Çünki bir şəxsin ( rəhbərin ) iradəsindən asılı olan rəhbərlik zamanı subyektivizm halları özünü göstərir . Kollektiv rəhbərlikdə isə belə hallar xeyli məhdudlaşır və ya tam aradan qalxır . Həm də bu halda kollektiv qərar qəbulunda iştirak edən adamlarda məsuliyyət hissi yüksək olur . Ali məktəbə rəhbərlik mövcud qanunvericiliyə və mü- vafiq dövlət sənədlərinə əsaslanır : 1) Azərbaycan Respublikası- nın Konstitusiyası ; 2) Azərbaycan Respublikasının Təhsil Qa- nunu ; 3) « Ali təhsil müəssisəsi haqqında Əsasnamə »; 4) Ali məktəbin Nizamnaməsi . Ali məktəbə rəhbərlik müəyyən prinsiplərə əsaslanır . Həmin prinsiplər aşağıdakılardan ibarətdir : 1) Məqsədyönlülük prinsipi . 2) Demokratiklik prinsipi . 3) Aşkarlıq prinsipi . 4) Şəffaflıq prinsipi . 5) Elmilik və işgüzarlıq prinsipi . 6) Prinsipiallıq və obektivlik prinsipi . 7) Optimallıq prinsipi . Ali məktəbə rəhbərlik prosesində göstərilən prinsiplərə vəhdətdə , həm də dəqiq əməl etmək vacib şərtdir . Əks halda rəhbərlik və idarəetmə sahəsində yüksək səmərə və keyfiyyət əldə etmək çətindir . 2. Ali məktəbin strukturu Ali məktəbin özünəməxsus strukturu , idarəetmə və rəh- bərlik sistemi vardır . İdarəetmə sistemi iki yarımsistemi əhatə edir : idarəedən və idarəolunan sistemlər . İdarəetmə sistemi de- dikdə, ali məktəb rəhbərliyi , onun struktur bölmələri , kollegial orqanlar , professor - müəllim və xidməti heyəti nəzərdə tutulur . İdarəolunan sistemə tələbələr , onların təşkilat və birlikləri , ha- belə müəllim və xidməti heyət daxildir . Ali məktəbin idarə edilməsi oradakı çoxcəhətli münasi- 219 bətləri , tədris - tərbiyə , elmi - metodik , təşkilati və təsərrüfat fəa- liyyətlərini m əqsədyönlü şəkildə tənzim etməkdə ifadə olunur . Ali məktəb rəhbərliyi inzibati və kollegial orqanlardan ibarətdir . nzibati rəhbərliyi ali məktəb səviyyəsində rektor , prorektorlar , habel ə idarə , şöbə və bölmə rəhbərləri , fakültə sə- viyyəsində isə dekan və onun müavinləri , dekanlığın işçiləri həyata keçirir . Ali məktəbin kollegial orqanlarına rektorluq , ali məktə- bin Elmi Şurası , Elmi - Metodik Şura , fakültə elmi şuralari və elmi - metodik şuralar daxildir . Ali məktəbdə bir çox struktur bölmələr fəaliyyət göstərir . Onlara aşağıdakılar daxildir : tədris hissəsi, magistratura və doktorantura şöbəsi, elmi- tədqiqat bölməsi, kadrlar şöbəsi, hüquq şəbəsi, istehsalat və pedaqoji təcrübə rəhbəri, arxiv şöbəsi, nəşriyyat, qəzet redak- siyası, elmi kitabxana və s. Bunlardan əlavə ali məktəbdə ümumi şöbə , dəftərxana , mühasibatlıq , elmi - tədqiqat institut və laboratoriyaları , fənn kabinetləri , telefon qovşağı , səhiyyə məntəqəsi , yeməkxana və bufetlər , mühafizə xidməti fəaliyyət göstərir . Bütün bu strukturlar ali məktəbin ümumi fəaliyyətinin hə- yata keçirilməsinə , mütəxəssis hazırlığına bu v ə ya digər dərə- cədə xidmət göstərir . Onların hər birinin öz sahəsində yaxşı ça- lışması ümumi məqsəd baxımından mühüm əhəmiyyət kəsb edir . 3. Ali məktəb rəhbərliyi . Fakültə və kafedraya rəhbərlik Ali məktəb rəhbərliyi . Ali məktəbə rektor rəhbərlik edir . Rektor ali məktəbin bütün sahələri üçün dövlət qarşısında məsuliyyət daşıyır . Rektor tanınmış , nüfuzlu alim , böyük şəx- siyyət , bacarıqlı pedaqoq , baş tərbiyəçi və baş təşkilatçı kimi ali məktəb həyatında böyük rol oynayır . O , əmək qanunvericili- yinə uyğun olaraq kadrların seçilməsi və yerləşdirilməsini hə- yata keçirir , ali məktəbin və fakültələrin elmi şuralarında mü- 220 sabiqə yolu ilə seçilmiş professor - müəllim heyətini əmrlə təs- diq edir . Rektor işçiləri yaxşı tanıdıqda , onlara hörmət və tələb- karlıqla yanaşdıqda , təşəbbüsləri həvəsləndirdikdə , müəllim və tələbələrə lazımi qayğı və diqqət göstərdikdə ali məktəbin bü- tün sahələrində işlərin uğurla getməsi üçün , kollektivdə müsbət mənəvi - psixoloji iqlimin yaranması v ə hər bir işçinin daha məhsuldar işləməsi üçün əlverişli şərait yaratmış olur . Ali məktəb rektorunun səmərəli fəaliyyəti onun işə məsu- liyyətli münasibəti ilə sıx bağlıdır . Respublikamızda tanınmış rektorlardan birinin təbirincə desək , rektor şöhrət və nüfuz üçün çalışmamalıdır ; bu halda o öz işində uğur qazana bilməz . Əksinə , vəzifənin məsuliyyəti ilə çalışdıqda işlər lazımi qay- dada gedir , şöhrət də , nüfuz da onu daha tez tapır . Rektorun işinin səmərəsi həm də onun yüksək elmi , pe- daqoji - psixoloji səriştəyə malik olmasından , işgüzarlığından , təşkilatçılığından , şəxsi keyfiyyətlərindən , xüsusən müdrik , ədalətli , obyektiv , xeyirxah , mədəni , alicənab bir şəxsiyyət ol- masından çox asılıdır . Belə rektor insanlara - tabeçiliyində olan müəllim və tələbələrə , tədris - köməkçi hey ətə diqqət və qayğı ilə yanaşır , bəzən də güzəştə gedir , imkan daxilində kömək edir , eyni zamanda tələbkarlıq və prinsipiallıq göstərir . Rektor ali məktəbin müxtəlif struktur bölmələrinə rəh- bərliyi müvafiq prorektorlar vasitəsilə həyata keçirir . Pro- rektorlar konkret sahələrə bilavasitə rəhbərliyi həyata keçirir və rektor qarşısında məsuliyyət daşıyırlar . Prorektorlar aşağıdakı sahələr üzrə fəaliyyət göstərir : tədris işləri üzrə prorektor ( I prorektor ); elmi işlər üzrə prorektor; humanitar məsələlər üzrə prorektor; qiyabi və əlavə təhsil üzrə prorektor ; beynəlxalq əlaqələr üzrə prorektor ; ümu- mi işlər üzrə prorektor ; inzibati - təsərrüfat işləri üzrə prorektor . Ali məktəb rəhbərləri - rektor və prorektorlar fakültə rəh- bərliyi ilə sıx əməkdaşlıq şəraitində işləyir , müxtəlif tədbirləri onların fəal iştirakı ilə həyata keçirirlər . Yüklə 1,67 Mb. Dostları ilə paylaş:
|