Iqtisodiy kategoriya sifatida dividend moddiy ishlab chiqarish
sohasida korxonalar faoliyati jarayonida yaratilgan daromadni aks
ettiradi. Agar korxona ustavida tasdiqlangan bo‘lsa, foydaning bir
qismi korxona xodimlari o ‘rtasida pul mukofoti yoki aksiyalar
ko‘rinishida rag'batlantirish uchun taqsimlanishi mumkin.
Korporativ moliviy rejalashtirishni tashkil etishda axborot
kontrolling tizimini tashkil etish va rivojlantirish muhim sanaladi.
Ishimizning keyingi qismida axborot kontrolling tizimini joriy
etishning amaliy jihatlari xususida to ‘htalib o ‘tamiz.
Samarali
boshqaruv yechimlarini ishlab chiqish uchun zarur bo‘ladigan qayta
ishlanuvchi axborotning miqdori beqiyosdir. Yirik masshtabdagi
korporatsiyalami boshqarishdagi muammolar elektron hisoblash
texnikasidan keng miqyosda foydalanishni va boshqaruvning
axborot tizimlarini ishlab chiqishni taqozo etadi va bu vazifalar
natijasida yangi matematik apparat va iqtisodiy-matematik usullar
yaratish vazifasini qo‘yadi.
Korporatsiya axborot ta ’minotini tahlil qilishni tashkil-
lashtirishga bir qator talablar qo ‘yiladi. Bular axborotning ana-
litikligi, axborotni
keng qamrovda ekanligi, uning birligi, tezkorligi,
samaradorligi va h. Axborotning analitikligi shundan iboratki,
axborot manbalarining qandayligi va ularning qaerdan olinishidan
qat’iy nazar iqtisodiy axborot tizimi korporatsiya rahbarining
talablariga mos kelishi zarur, y a’ni bu tizim iqtisodiy jarayonlam i
har tomonlama o ‘rganish uchun asosiy omillar ta ’sirini aniqlash
uchun va ishlab chiqarishning samaradorligini
oshirishda ichki
manbalami aniqlash m aqsadida korxona rahbariga zaruriy vosita
boMishi lozim. Shuning uchun axborot ta ’minotining barcha usullari
doimiy rivojlanib borishi zarur.
Ushbu tizimlar korppratsiyalarda hisobga olish, rejalashtirish
va statistika amallarini bajarishda hozirgi kunda amaliyotda keng
qo ‘Hanib kelinmoqda. Korporatsiyalarda boshqaruvchi xodimlar
doimiy ravishda hujjatlar shaklini, ularning tarkibini va aylanishini
tashkil qilishni o'rganib chiqadilar hamda m a’lumotlarni to ‘plash va
saqlashning yangi shakllarini tashkillashtiradilar.
Ushbu barcha
o ‘zgarishlarni hisobga olish va rejalashtirish amallari talablariga
emas, balki boshqa holatlar bo‘yicha ham amalga oshiriladi. Bu
o ‘zgarishlar boshqaruv yechimlarini topish uchun axborot ta ’minoti
58
/aruriyatini ifodalaydi. Iqtisodiy axborot tadqiq qilinayotgan
jarayonlami to‘liq va haqqoniy tarzda aks ettirishi lozim. Aks holda
tahlil natijalari amaldagi vazifalar natijalariga mos kelmaydi va
korporatsiya analitiklari
tomonidan taklif etilgan
yeehimlar
korporatsiyaga zarar keltirishi mumkin.
Axborot oqimini tashkil qilish bo‘yicha keyingi talab turli
inanbalardan keluvchi axborotlar birligiga qo‘yi!adi. Ushbu tamoyil-
dan axborotning turli manbalarini taqqoslash
va ularni ikkilan-
tirishni yo ‘qotish zaruriyati kelib chiqadi. Bu shuni ifodalaydiki,
unda har bir iqtisodiy ko‘rsatkich faqatgina bir marta rasmiy-
lashtirilishi zarur,
olingan natijalardan esa, hisobga olish,
rejalashtirish, nazorat qilish va tahlilda foydalaniladi. Tahlilning
samaradorligidan natijalar bo‘yicha ishlab chiqarish jarayoniga
tczkor ta ’sir etish imkoniyati mavjudligi namoyon bo‘ladi. Bunda
axborot analitik xodimga zudlik bilan yetkazilishi zarur. Ushbu
o'rinda axborotga boMgan keyingi talab, y a’ni tezkorlik talabi
paydo
bo‘ladi. Axborot tezkorligini oshirish ularni qayta ishlash, aloqa va
h.k.larning yangi vositasini tatbiq qilish orqali amalga oshiriladi.
Axborot sifatiga boMgan talablar jism va tadqiqot sohasiga,
vaqt bo‘lagiga, ko‘rsatkichlarni hisoblash uslubiyatiga va bir qator
boshqa turdagi ko‘rsatkichlar bo‘yicha belgilanadi. Axborot tizimi
samarador bo‘lishi va m a’lumotlarni to‘plash, saqlash va ulardan
foydalanishda minimal xarajatlar talab qilishi zarur. Istalgan
iqtisodiy jarayonni kompleks tarzda tahlil qilish uchun keng
qamrovli axborot talab etiladi. Axborot mavjud emasligida o ‘tka-
zilgan tahlil to‘liq hisoblanmaydi. Axborotni keragidan ko‘pligi esa,
uni
qidirish, to‘plash va yechim qabul qilish jarayonini uzaytiradi.
IJshbu talabdan axborotning foydali xususiyatlarini o ‘rganish
zaruriyati paydo bo‘ladi va ushbu asosda zarur bo‘lmagan
ma'lumotlarni yo‘qotish va zarur m a’lumotlarni kiritish orqali
axborot oqimlarini takomillashtirish amalga oshiriladi.
Axborot tizimi yuqorida ko‘rsati!gan talablar asosida shakl-
lanishi va takomillashib borishi zarur hamda korporatsiyalar
boshqaruvining amaliyoti va samaradorligini oshirishda zaruriy
■;hart bo‘lib hisoblanadi. Korxonaning samarador rivojlanishi uchun
menejmentning barcha jabhalarini birlashtiruvchi boshqamvning
kompleks tizimini yaratish zamr. Bunda, birinchidan doimiy menej-
59
mentni olib borish muammolari muhim bo‘Isa, ikkinchidan axborot
tizimini tanlash va tatbiq qilish muammolari dolzarb hisoblanadi.
Hozirgi paytda menejerlar faoliyatida yangi
axborot texnologiyalari
tushunchasini ifodalovchi ko‘plab vositalami ko‘rishimiz mumkin.
Axborot texnologiyalari deganda, tashkiliy boshqaruv tizimiga
tatbiq qilinuvchi m a’lumotlarni qayta ishlashning yangi vosita va
usullari to ‘plami tushuniladi. B u texnologiyalar texnologik tizimlar
bo‘lib, axborot mahsulotini maqsadga muvofiq yaratish, uzatish,
saqlash va aks ettirishda ifodalanadi. Yangi axborot texnologiya-
lariga o ‘tish sifat, xizmat k o ‘rsatish va ishlab chiqarish jarayonlari
tezligi ko'rsatkichlariga nisbatan korporatsiyalar faoliyatini zudlik
bilan takomillashtirishda o ‘zining yangi tatbig‘ini topmoqda.
Dostları ilə paylaş: